ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ڕۆڵی خێزان لە پەروەردەدا (بە عەرەبی: دور الأسرة في التعليم، بە ئینگلیزی: The role of families in education)، خێزان ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە پەروەردەکردنی منداڵاندا، لە لەدایکبوونەوە ئەو ئاشنای ژینگەکەی دەبێت و ئەزموون پەیدا دەکات، کە یارمەتییان دەدات لە پەرەپێدانی ئەو شارەزایی و بەهایانەی کە پێویستە بۆ مامەڵەکردنی گونجاو لە کۆمەڵگادا. ئەوەی ئێمە لە ماڵەوە فێری دەکەین و چۆن منداڵەکانمان هان دەدەین کاریگەری هەیە لەسەر چۆنیەتی پەیوەندیکردن و فێربوون و پەیوەندیکردن بە کەسانی دیکەوە.
ڕۆڵی خێزان لە پەروەردەی قوتابخانەدا
زۆر گرنگە و کاریگەرییەکی بەرچاوی هەیە لەسەر سەرکەوتنی ئەکادیمی منداڵ و گەشەی گشتی کە لایەنە سەرەکییەکانی بریتین لە:
١. گەشەی سەرەتایی منداڵی: خێزانەکان یەکەم مامۆستای منداڵانن، کە لە تەمەنێکی زۆر بچووکەوە کاریگەرییان لەسەر گەشەی زانستی و کۆمەڵایەتی و سۆزدارییان هەیە. کارلێکی ئەرێنی لەناو خێزاندا دەبێتە هۆی ئامادەیی منداڵەکە بۆ قوتابخانە، لەوانە پەرەپێدانی زمان، کارامەیی جووڵە و شارەزایی کۆمەڵایەتی.
٢. هەڵوێست لە بەرانبەر فێربوون: ژینگەی خێزان هەڵسوکەوتی منداڵ له بەرانبەر فێربوون و پەروەردە دروست دەکات، ئەگەر دایک و باوک بەها بە پەروەردە بدەن و لەپێشتری بزانن ئەوا منداڵان ئەگەری ئەوەیان زیاترە هەڵوێستێکی ئەرێنیان بەرانبەربە قوتابخانە هەبێت، بەشداریکردن لە چالاکییە پەروەردەییەکان لە ماڵەوە، وەک خوێندنەوە، تێگەیشتن، و گفتوگۆکردن، دەتوانێت خۆشەویستی بۆ فێربوون لای منداڵان بەهێز بکات.
٣. ئەو خێزانانەی که ژینگەیەکی پشتگیریکار و هاندەر له ماڵەوه دابین دەکەن کاریگەری ئەرێنییان لەسەر دەستکەوتی ئەکادیمی منداڵەکانیان هەیه، هاندانی خووی باشی خوێندن، بەشداریکردنی دایک و باوک لە پەروەردەی منداڵدا لە ڕێگای چالاکییەکانی وەک کۆبوونەوەی دایکان و باوکان و مامۆستایان و پەیوەندیکردن لەگەڵ مامۆستاکان دەتوانێت سەرکەوتنی ئەکادیمی زیاتر بکات.
٤. پشتیوانی کۆمەڵایەتی و سۆزداری: پاڵپشتی سۆزداری خێزان زۆر گرنگە بۆ خۆشگوزەرانی و سەرکەوتنی منداڵ لە قوتابخانەدا، ژینگەیەکی خێزانی جێگیر دەبێتە هۆی تەندروستی دەروونی ئەرێنی، کە لە بەرامبەریشدا کاریگەری دەبێت لەسەر توانای منداڵەکە بۆ سەرنجدان و فێربوون.
٥. فێربوونی هەمیشەیی: ئەو خێزانانەی کە جەخت لەسەر بەهای فێربوونی هەمیشەیی دەکەنەوە، یارمەتی منداڵەکانیان دەدەن کە لە دەرەوی قوتابخانەش درێژە بە فێربوون بدەن و بەردەوام بن لە فێربوون. ئەم ڕوانگەیە دەتوانێت هاندەر بێت بۆ منداڵ کە حەزی خوێندنی بۆ دروست ببێت و هەروەها ڕێگایەکی چالاکە بۆ فێربوون بە درێژایی ژیان.
لە گرنگترین ڕۆڵەکانی خێزان لە پەروەردەدا
١. بەهێزکردنی کارامەیی کۆمەڵایەتی: بەشداریکردنی خێزان دەبێتە هۆی گەشەکردنی توانای کۆمەڵایەتی منداڵ، لە ڕێگای کارلێکی ئەرێنی لەناو خێزاندا، منداڵان فێری هەڵسوکەوتە کۆمەڵایەتییە گرنگەکان دەبن، وەک کارامەیی پەیوەندیکردن و توانای کارکردن بە هاوکاری لەگەڵ کەسانی تردا فێردەبن.
٢. پاڵپشتی هەستی و خۆشگوزەرانی: ژینگەیەکی خێزانی کە پاڵپشتی تیادا بێت، بەشداری دەکات لە خۆشگوزەرانی منداڵ. ئەو منداڵانەی کە هەست بە پارێزراوی دەکەن لە ماڵەوە باشتر ئامادەکراون بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ فشاری دەروونی و بنیاتنانی کەسایەتی و تەندروستی دەروونی باشتر.
٣. ئامادەبوونی منداڵ لە قوتابخانە: ئەو خێزانانەی کە پەروەردە لە پێشینە دادەنێن، ئەوا زیاتر هانی منداڵەکانیان دەدەن لە ئامادەبوون لە قوتابخانە، کاتێک دایک و باوک جەخت لەسەر بەهای بەشداریکردن لە قوتابخانە دەکەنەوە بە شێوەیەکی بەردەوام، منداڵان ئەگەری ئەوەیان زیاترە هەستی بەرپرسیارێتی و پابەندبوونیان بە پەروەردەوە هەبێت.
٤. هاوکاریکردن لە نێوان خێزان و مامۆستادا: کاتێک دایک و باوک و مامۆستاکان پێکەوە کار دەکەن، دەتوانن پێداویستییە تاکەکەسییەکانی منداڵەکە بە شێوەیەکی کاریگەرتر چارەسەر بکەن، کە دەبێتە هۆی ئەزموونێکی پەروەردەیی گشتگیرتر و تایبەتمەندتر.
٥. گەشەپێدانی کارامەییەکانی ژیان: خێزانەکان بەشدارن لە پەرەپێدانی کارامەییە سەرەکییەکانی ژیان، وەک بەڕێوەبردنی کات، ڕێکخستن، و چارەسەرکردنی کێشەکان. ئەم شارەزاییانە دەگوازرێنەوە بۆ شوێنی ئەکادیمی و گرنگن بۆ سەرکەوتن لە قوتابخانە و لە قۆناغەکانی دواتری ژیاندا.
٦.زیادکردنی هاندان و دانانی ئامانج: خێزانە پاڵپشتەکان یارمەتی منداڵان دەدەن بۆ پەرەپێدانی هاندان و ئامانج دانان، کاتێک دایک و باوک گرنگی بە ئارەزووەکانی منداڵەکانیان دەدەن و ڕێنمایی پێشکەش بە منداڵەکانیان دەکەن، ئەوە قوتابیان هاندەدات کە ئامانجی ئەکادیمی و کەسی بۆ خۆیان دابنێن.
٧. برەودان بە خۆشەویستی بۆ فێربوون: ئەو خێزانانەی کە ژینگەیەکی ئەرێنی فێربوون لە ماڵەوە دروست دەکەن، بەشدارن لە پەرەپێدانی خۆشەویستی بۆ فێربوون. خوێندنەوە بەیەکەوە بەشداریکردن لە چالاکییە پەروەردەییەکان و بەهێزکردنی حەز دەتوانێت هەستی بەردەوامی بۆ بەدەستهێنانی زانیاری دروست بکات.
