ناوه‌ڕۆك
ناساندن
خۆپاراستن لە شێرپەنجەی کۆڵۆن (بە ئینگلیزی: Prevention of colon cancer، بە عەرەبی: الوقاية من سرطان القولون) شێرپەنجەی کۆڵۆن بریتییە لە گەشەکردنی نائاسایی خانەکان کە لە بەشێکی ڕیخۆڵە ئەستورەوە دەست پێدەکات و پێی دەوترێت کۆلۆن. کۆڵۆن یەکەم و درێژترین بەشی ڕیخۆڵە ئەستورەوەیە. هەروەها ڕیخۆڵە ئەستورەوە کۆتا بەشی کۆئەندامی هەرسە. کۆمەڵێک ڕێگا هەن بە گرتنە بەریان دەتوانیت مەترسییەکانی شێرپەنجەی کۆڵۆن کەمبکەیتەوە.
ڕێگاکانی خۆپاراستن لە شێرپەنجەی کۆڵۆن
دیارترین ڕێگاکان بۆ خۆپاراستن لە شێرپەنجەی کۆڵۆن بریتین لە ئەنجامدانی پشکنینی تاقیگەیی بۆ شێرپەنجەی کۆڵۆن لەگەڵ گۆڕانکاری لە شێوازی ژیان بۆ کەمکردنەوەی مەترسی شێرپەنجەی کۆڵۆن.
پشکنینی شێرپەنجەی کۆڵۆن
زۆربەی ئەو کەسانەی شێرپەنجەی کۆڵۆنیان هەیە لە سەرەتادا هیچ نیشانەیەکیان نییە. کاتێک نیشانەکان دەردەکەون، پشت بە قەبارەی شێرپەنجەکە و ئەو شوێنە دەبەستن کە لە ڕیخۆڵە ئەستوورەدایە.
نیشانەکانی شێرپەنجەی کۆڵۆن لەوانەیە ئەمانەی تێدا بێت:
- گۆڕانکاری لە خووی ڕیخۆڵەدا، وەک سکچوون یان قەبزی زیاتر.
- خوێنبەربوون یان بوونی خوێن لە پیسایی.
- ناڕەحەتی بەردەوام لە ناوچەی سک، وەک غازت یان ئازار.
- ئەو هەستەی کە ڕیخۆڵە لە کاتی جووڵەی ڕیخۆڵەدا بەتاڵ نابێتەوە.
- لاوازی یان ماندوێتی.
- لەدەستدانی کێش بەبێ هۆکاری زانراو.
هەر بۆیە پزیشکەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن کە ئەو کەسانەی مەترسی تووشبوونیان بە شێرپەنجەی کۆڵۆن هەیە لە تەمەنی ٤٥ ساڵیدا دەست بە پشکنینی شێرپەنجەی کۆڵۆن بکەن. بەڵام ئەو کەسانەی مەترسی زیاتریان هەیە پێویستە زووتر بیر لە پشکنین بکەنەوە. ئەو کەسانەی کە مەترسی تووشبوونیان بە شێرپەنجەی کۆڵۆن زیاترە ئەوانەن مێژووی خێزانی و شێرپەنجەی کۆڵۆنیان هەبووە. چەند پشکنینێکی جیاواز بۆ پشکنینی شێرپەنجەی کۆڵۆن بەکاردێت.
گۆڕانکاری لە شێوازی ژیان بۆ کەمکردنەوەی مەترسی شێرپەنجەی کۆڵۆن
گۆڕانکاری لە ژیانی ڕۆژانەدا مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی کۆڵۆن کەم دەکاتەوە. مەترسی توشبون بە شێرپەنجەی کۆڵۆن کەم بکەرەوە بە ڕەچاوکردنی ئەمانە:
میوە و سەوزە و دانەوێڵەی جۆراوجۆر بخۆن: میوە و سەوزە و دانەوێڵەی تەواو ڤیتامین و کانزا و ڕیشاڵ و دژە ئۆکسانیان هەیە کە لەوانەیە یارمەتیدەر بن بۆ ڕێگریکردن لە شێرپەنجە. میوه و سەوزەی جۆراوجۆر هەڵبژێره بۆ ئەوەی ڤیتامین و ماددەی خۆراکی زۆر به دەست بهێنیت.
واز لە جگەرەکێشان بهێنە: لەگەڵ تیمی تەندروستی پسپۆڕ قسە بکە دەربارەی ڕێگاکانی وازهێنان لە جگەرەکێشان.
زۆربەی ڕۆژەکانی هەفتە وەرزش بکە: هەوڵ بدە بە لایەنی کەمەوە ٣٠ خولەک وەرزش بکەیت لە زۆربەی ڕۆژەکان. ئەگەر چالاک نەبوویت، بە هێواشی دەست پێبکە و هەنگاو بە هەنگاو ٣٠ خولەک دروست بکە. هەروەها قسەکردن لەگەڵ پسپۆڕێکی تەندروستی بکە پێش دەستپێکردنی بەرنامەی وەرزش.
کێشێکی تەندروستت هەبێت: ئەگەر کێشێکی تەندروستت هەیە، کار بکە بۆ پاراستنی کێشت بە تێکەڵکردنی خۆراکی تەندروست لەگەڵ وەرزشکردنی ڕۆژانە. ئەگەر پێویستت بە دابەزاندنی کێش هەیە، پرسیار لە تیمی چاودێری تەندروستی بکە دەربارەی ڕێگایەکی تەندروست بۆ بەدیهێنانی ئامانجەکەت. بە هێواشی کێش دابەزێنە بە خواردنی کالۆری کەمتر و جووڵەی زیاتر.
خۆپاراستن لە شێرپەنجەی کۆڵۆن بۆ ئەو کەسانەی کە مەترسی زۆریان لەسەرە
هەندێک دەرمان دەتوانن مەترسی شێرپەنجەی کۆڵۆن یان شێرپەنجەی کۆڵۆن و ڕێکە کەم بکەنەوە. بۆ نموونە، هەندێک بەڵگە مەترسی کەمبوونەوەی گۆشتی زیادە و و کۆلۆن بە بەکارهێنانی بەردەوام لە ئەسپرین یان دەرمانی وەک ئەسپرین پەیوەست دەکەن. بەڵام ڕوون نییە چ ژەمێک و چ کاتژمێرێک پێویستە بۆ کەمکردنەوەی مەترسی شێرپەنجەی کۆڵۆن. بەکارهێنانی ئەسپرین ڕۆژانە هەندێک مەترسی هەیە لەوانە برینەکان و خوێنبەربوون لە کۆئەندامی هەرسکردندا.
ئەم بژاردانە بە شێوەیەکی گشتی بۆ ئەو کەسانە تەرخان دەکرێن کە مەترسی تووشبوونیان بە شێرپەنجەی کۆڵۆن زۆرە. هیچ بەڵگەیەکی تەواو نییە بۆ پێشنیارکردنی ئەم دەرمانانە بۆ ئەو کەسانەی کە مەترسی مامناوەندی تووشبوونیان بە شێرپەنجەی کۆڵۆن هەیە.
ئەگەر مەترسی تووشبوونت بە شێرپەنجەی کۆڵۆن زیادە، لەگەڵ تیمی چاودێری تەندروستی باسی هۆکارەکانی مەترسی خۆت بکە بۆ ئەوەی بزانیت ئایا دەرمانەکانی خۆپاراستن سەلامەتن بۆت یان نا.
