ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چۆنیەتی ئەنجامدانی چاندنی سییەکان (بە ئینگلیزی: How is a lung transplant done، بە عەرەبی: كيف تتم عملية زرع الرئة) چاندنی سییەکان نەشتەرکارییەکی گواستنەوەی سییەکانە کە چەندین ڕێکاری گشتی نەشتەرکاری و چەندین ڕێکاری تایبەت بە خۆی هەن و پێویست دەکات ئەنجام بدرێن.
پێشبینی چی دەکەیت؟
لەکاتی چاندنی سییەکان
ئەم نەشتەرکارییە بە بێهۆشی گشتی ئەنجام دەدرێت، بۆیە هەست بە ئازار ناکەیت. بۆڕییەک بە ناو دەمت و لە ناو بۆری هەناسەکانتدا دادەنرێت بۆ ئەوەی بتوانیت هەناسە بدەیت. نەشتەرکاریەکە بڕینێک لە سنگ دەکات بۆ لابردنی سییە زیانلێکەوتووەکە. ڕێڕەوی هەوای سەرەکی بۆ ئەو سییە و بۆرییەکانی خوێن لە نێوان سی و دڵدا بە سییە بەخشەرەکەوە دەبەسترێتەوە بۆ هەندێک لە گواستنەوەی سییەکان، لەوانەیە پەیوەندیت هەبێت بە ئامێری لاڕێی دڵ و سییەکانەوە، کە خوێن دەسوڕێنێتەوە لەکاتی نەشتەرکارییەکەدا.
دوای چاندنی سییەکان
ڕاستەوخۆ دوای نەشتەرکارییەکە، چەند ڕۆژێک لە یەکەی چاودێری چڕی نەخۆشخانە (ICU) بەسەر دەبەیت. ئامێری هەناسەدانی میکانیکی یارمەتیت دەدات بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک هەناسە بدەیت، بۆرییەکانی ناو سنگت شلەکان لە دەوروبەری سییەکان و دڵەوە دەڕژێنێت.
بۆرییەک لە خوێنهێنەردا دەرمانی بەهێز بۆ کۆنترۆڵکردنی ئازار و ڕێگریکردن لە ڕەتکردنەوەی سییە نوێیەکە دەگەیەنێت. کاتێک دۆخەکەت باشتر دەبێت، چیتر پێویست بە ئامێری هەناسەدانی میکانیکی نابێت و لە ICU دەجوڵێنرێیت. چاکبوونەوە زۆرجار پێویستی بە مانەوەی یەک بۆ سێ هەفتە لە نەخۆشخانە هەیە. بڕی ئەو کاتەی کە لە ICU و لە نەخۆشخانە بەسەری دەبەیت لەوانەیە جیاواز بێت.
دوای ئەوەی نەخۆشخانە بەجێدەهێڵیت، پێویستت بە سێ مانگ هەیە بۆ چاودێریکردنی بەردەوام لەلایەن تیمی گواستنەوەی سییەکانەوە بۆ ڕێگریکردن، دۆزینەوە و چارەسەرکردنی ئاڵۆزییەکان و هەڵسەنگاندنی کرداری سییەکان. لەم ماوەیەدا، بە گشتی پێویستە لە سەنتەری گواستنەوە نزیک بیت. دوای ئەوە، سەردانەکانی بەدواداچوون بەزۆری کەمتر بەردەوام دەبن، و دەتوانیت گەشت بکەیت بۆ سەردانی دواتر. سەردانی بەدواداچوونەکەت دەکرێت پشکنینی تاقیگەیی لەخۆ بگرێت، تیشکی ئێکسی سنگ، هێڵکاری لێدانی دڵ (ECG)، پشکنینی فرمانی سییەکان، نموونەی شانەیی سی و پشکنین لەگەڵ پسپۆڕێک.
ناوبینی ڕێڕەوی هەوا
لە نموونەی شانەیی سییەکاندا، دابینکەری چاودێری تەندروستی نموونەی شانەیەکی زۆر بچووکی سییەکان لادەبات بۆ پشکنین بۆ نیشانەکانی ڕەتکردنەوە و هەوکردن. ئەم پشکنینانە لەوانەیە ئەنجام بدرێت لە کاتی ناوبینی ڕێڕەوی هەوا، کە تێیدا دابینکەرەکە بۆرییەکی بچووک و نەرم (ئامێری ناوبینی ڕێڕەوی هەوا) لەڕێی دەم یان لووتەوە دەخاتە ناو سییەکان. ڕووناکی و کامێرایەکی بچووک کە بە ناوبینەکەوە هاوپێچ کراوە کە ڕێگە بە دابینکەرەکە دەدات سەیری ناوەوەی سییەکان بکات. هەروەها دابینکەرەکە لەوانەیە ئامرازە تایبەتەکان بەکاربهێنێت بۆ لابردنی نموونەی بچووک لە شانەی سییەکان بۆ پشکنین لە تاقیگەدا.
تیمی گواستنەوەی سییەکان لە نزیکەوە چاودێریت دەکات و یارمەتیت دەدات لە بەڕێوەبردنی کاریگەرییە لاوەکییەکانی دەرمانی کەمکردنەوەی بەرگری. هەروەها تیمی گواستنەوەی سییەکان لەوانەیە چاودێری هەوکردنەکان بکات و چارەسەرییان بکات. لەوانەیە دابینکەری چاودێری تەندروستی دەرمانی دژە بەکتریا، دژە ڤایرۆس یان دژە کەڕوو بنوسێت بۆ یارمەتیدان لە ڕێگریکردن لە هەوکردن. هەروەها تیمی گواستنەوەی سییەکان دەکرێت ڕێنماییت بکەن دەربارەی ئەو ڕێگایانەی کە دەتوانیت یارمەتیت بدەن لە ڕێگریکردن لە هەوکردن لە ماڵەوە. هەروەها چاودێری دەکرێت بۆ هەر نیشانەیەک یان ڕەتکردنەوەیەک. ئەمانە لەوانەیە بریتین لە:
- هەناسە کورتی
- تا
- کۆکە
- گیرانی سنگ
ئەوە گرنگە کە تیمی گواستنەوەی سییەکان ئاگادار بکەیتەوە ئەگەر هەر نیشانەیەکی ڕەتکردنەوەت تێبینی کرد.
بە شێوەیەکی گشتی پێویستە گۆڕانکاری درێژخایەن ئەنجام بدەیت دوای گواستنەوەی سییەکان، لەوانە:
وەرگرتنی دەرمانی بەرگری: پێویستە دەرمانی دژە بەرگری بۆ هەموو ژیان وەربگریت بۆ سەرکوتکردنی کۆئەندامی بەرگری و ڕێگریکردن لە ڕەتکردنەوەی سی یان سییەکانی بەخشەر.
بەڕێوەبردنی دەرمان و چارەسەر و پلانی چاودێری هەمیشەیی: دابینکەری چاودێری تەندروستی دەکرێت ڕێنماییت بداتێ بۆ ئەوەی دوای گواستنەوەی سییەکان جێبەجێی بکەیت. ئەوە گرنگە کە هەموو دەرمانەکانت وەربگریت وەک دابینکەرەکەت ڕێنمایی دەکات. هەروەها گرنگە کە پشکنینی سییەکانت بکەیت لە ماڵەوە وەک ئەوەی لەلایەن دابینکەرەکەتەوە ئاڕاستە دەکرێت. بەشداری لە کۆبوونەوەکان بکە و پلانی چاودێری هەمیشەیی جێبەجێ بکە. بیرۆکەیەکی باشە کە ڕۆتینێکی ڕۆژانە دروست بکەیت بۆ وەرگرتنی دەرمانەکانت بۆ ئەوەی لەبیرت نەچێت. لیستی هەموو دەرمانەکانت بپارێزە، با هەموو کات لەگەڵت بن ئەگەر پێویستت بە چاودێری پزیشکی بەپەلە بوو. بە هەموو دابینکەرانی چاودێری تەندروستیت بڵێ کە چی وەردەگریت هەر کاتێک دەرمانێکی نوێت بۆ دەنوسرێت.
ژیانێکی تەندروست بپارێزه: ژیانێکی تەندروست یارمەتیدەرە بۆ پاراستنی سییە تازەکە. دەکرێت دابینکەری چاودێری تەندروستی ئامۆژگاریت بکات کە بەرهەمەکانی جگەرە بەکارنەهێنیت و بەکارهێنانی کحول سنووردار بکەیت. هەروەها خواردنی خۆراکی تەندروست یارمەتیت دەدات تەندروست بمێنیتەوە. وەرزش بەشێکی زۆر گرنگە لە چاکبوونەوە دوای گواستنەوەی سییەکان و لە چەند ڕۆژی دوای نەشتەرکارییەکە دەست پێدەکات. تیمی چاودێری تەندروستی لەگەڵت کار دەکات بۆ دیزاینکردنی بەرنامەیەکی ڕاهێنان کە گونجاوە بۆت. لەوانەیە دابینکەرەکەت پێشنیاری چاککردنەوەی سییەکان بکات، یان بەرنامەیەکی وەرزش و پەروەردە کە لەوانەیە یارمەتی باشترکردنی هەناسەدان و کارکردنی ڕۆژانەت بدات دوای گواستنەوەکەت.
پاڵپشتی هەستی: چارەسەری پزیشکی نوێیە و فشاری گواستنەوەی سییەکانت لەوانەیە کار لە هەستەکانت بکات. قسە لەگەڵ کارمەندی چاودێری تەندروستی بکە ئەگەر هەست بە فشار یان بێزاری دەکەیت. سەنتەرەکانی گواستنەوە زۆرجار گروپی پشتگیری و سەرچاوەی تریان هەیە بۆ یارمەتیدان لە بەڕێوەبردنی بارودۆخەکەت.
