ناوه‌ڕۆك
ناساندن
درێژترین ڕووبار لە جیهاندا (بە عەرەبی: أطول نهر في العالم، بە ئینگلیزی: The longest river in the world)، ڕووباری نیل درێژترین ڕووباری جیهانە، درێژییەکەی نزیکەی ٦٦٩٥کیلۆمەتر، ڕووباری نیل لە ڕووی درێژترین ڕووباری جیهانەوە لە پلەی یەکەمدایە، کە درێژییەکەی نزیکەی ٦٦٩٥ کیلۆمەترە، دەکەوێتە کیشوەری ئەفریقا، زەویەکانی ١١ وڵاتی ئەفریقا دەبڕێت، لە دوو لقی سەرەکی پێکدێت: ڕووباری نیلی سپی لە سودان، هەروەها ڕووباری نیلی شین کە لە دەریاچەی تانا لە باکووری ڕۆژئاوای ئەسیوپیا سەرچاوە دەگرێت و دەچێتە ناو دەریای ناوەڕاستەوە، لە ڕووی درێژییەوە ڕووباری ئەمازۆن لە پلەی دووەمدا دێت، کە درێژییەکەی ٦٥٧٥ کیلۆمەترە، کە دەکەوێتە دەریای ناوەڕاستەوە لە کیشوەری ئەمریکای باشوور، حەوت وڵاتی لاتین دەبڕێت و دەچێتە ناو زەریای ئەتڵەسی.
گرنگترین زانیاری پەیوەست بەم ڕووبارە بەم شێوەیەیە
| کیشوەر | ڕووباری نیل دەکەوێتە کیشوەری ئەفریقا. |
| لقەکانی | ڕووباری نیل لە دوو لقی سەرەکی پێکدێت: نیلی سپی لە سودان و نیلی شین کە لە دەریاچەی تانا لە باکووری ڕۆژئاوای ئەسیوپیا سەرچاوە دەگرێت و لەوێ لە خەرتومی پایتەختی سودان کۆدەبنەوە و پێکەوە ڕووباری نیل پێکدەهێنن. |
| دەریاچە | ڕووباری نیل بە درێژایی بیابانی سەحرا لە وڵاتانی میسر و سودان درێژ دەبێتەوە و ئاوەکانی دەڕژێتە دەریای ناوەڕاست. |
| سەرچاوەکان | دەریاچەی ڤیکتۆریا بە سەرچاوەی سەرەکی ئاوەکانی ڕووباری نیل دادەنرێت، گەورەترین دەریاچەیە لە ئەفریقا، دەکەوێتە نێوان تانزانیا و ئۆگاندا. |
| ئەو وڵاتانەی کە تێیدا تێدەپەڕێت | ڕووباری نیل بە یازدە وڵاتدا تێدەپەڕێت: تانزانیا، ئۆگاندا، ڕواندا، بوروندی، کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ، کینیا، ئەسیوپیا، ئێریتریا، باشووری سودان، سودان، میسر. |
ناکۆکی لەسەر درێژترین ڕووبار لە جیهاندا
زانایان ناکۆکن لەسەر ئەوەی کە درێژترین ڕووبار لە جیهاندا لە کوێ هەڵکەوتووە، لە نێوان ڕووباری نیل و ئەمازۆن لە ساڵانی ١٩٢٠دا زاناکان بە کۆی دەنگ لەسەر ئەوە کۆک بوون کە ڕووباری نیل درێژترین ڕووباری جیهانە، لە کاتێکدا هەندێک لە زاناکان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە شوێن پێی سەرچاوەی ڕووباری ئەمازۆنیان دۆزیوەتەوە و بۆیان دەرکەوتووە کە دەگاتە شاخێکی بەفراوی لە باشووری پیرۆ، لە لایەکی دیکەوە زانایانی بەڕازیلی بەردەوام بوون لە گەڕان بەدوای درێژی ڕووباری ئەمازۆن بۆ ماوەی نزیکەی چواردە ڕۆژ، و ئەنجامەکانیان بۆ هات کە ئەمازۆن ڕووبارەکە نزیکەی ١٠٥ کیلۆمەتر لە ڕووباری نیل درێژترە، بەڵام ئەنجامی ئەرکەکە هێشتا بڵاونەکراوەتەوە، هەروەها بە شێوەیەکی زانستی بەڵگەی لەسەر نییە.
ئەندرۆ جۆنسۆن، جوگرافیناس لە مۆزەخانەی نیشتمانی ئاسمانی و بۆشایی ئاسمانی سمیسۆنی لە واشنتۆن دی سی، کێشەی لەگەڵ ئەنجامی ئەو گەشتەی بەڕازیل هەیە کە پێی وایە ڕووباری ئەمازۆن درێژترە لە ڕووباری نیل، ئەو دەڵێت: دەمی ڕووباری ئەمازۆن زۆر فراوانە و ئەمازۆن فراوانترین ڕووبارە لە جیهاندا، ئەمەش وا دەکات دیاریکردنی خاڵێکی دیاریکراو قورستر بێت بۆ ئەوەی ببێتە خاڵی کۆتایی، ئەمەش ئەنجامەکەی نادروست دەکات، ئەو و زانایانی دیکە پێیان وایە کە ڕووباری ئەمازۆن گەورەترین ڕووبارە لە جیهاندا لە ڕووی قەبارەوە، کەمێک کورتترە لە ڕووباری نیل، بەم شێوەیە ئەمازۆن پلەی دووەمی درێژترین ڕووباری جیهانە، لەکاتێکدا هاوڕان لەسەر ئەوەی ڕووباری نیل هێشتا تەختی درێژترین ڕووباری جیهان بەدەستەوەیە، بەپێی توێژینەوە جوگرافییەکانی ئەم سەردەمی هاوچەرخ.
