ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
ڕێپێوانی درێژ، کە بە ناوی "ڕێپێوانی گەورە" یان "ڕێپێوانی هەزار میل"یش ناسراوە، یەکێکە لە گرنگترین ڕووداوەکانی مێژووی چین لە سەدەی بیستەمدا. ئەم ڕێپێوانە لە ساڵی ١٩٣٤ دەستی پێکرد و تا ساڵی ١٩٣٥ درێژەی کێشا.
پاشخانی مێژوویی
لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا، چین لە دۆخێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی ئاڵۆزدا بوو. حکومەتی کۆماری چین، بە سەرۆکایەتی چیانگ کای شێک، لە شەڕێکی ناوخۆییدا (جەنگی ناوخۆی چین) بوو لەگەڵ حزبی کۆمۆنیستی چین. لە ساڵی ١٩٣٤دا، هێزەکانی حکومەت گەمارۆی سوپای سووری چینیان دا لە پارێزگای جیانگشی. لەم دۆخە ناچارییەدا، سەرکردایەتی کۆمۆنیست بڕیاری دا کە پاشەکشە بکات و بەرەو باکووری ڕۆژئاوای چین بڕوات بۆ دامەزراندنی بنکەیەکی نوێ.
سەرەتای ڕێپێوانەکە
ڕێپێوانی درێژ لە ١٦ی ئۆکتۆبەری ١٩٣٤ دەستی پێکرد، کاتێک نزیکەی ٨٧,٠٠٠ سەرباز و کادیری حزبی کۆمۆنیست دەستیان کرد بە جێهێشتنی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتیان لە باشووری ڕۆژهەڵاتی چین. سەرکردایەتی حزب، لەوانە ماو زێدۆنگ و ژۆ ئێنلای، لەگەڵ سوپاکەدا بوون. ئامانجی سەرەکی ئەم ڕێپێوانە ڕزگاربوون بوو لە گەمارۆی هێزەکانی حکومەت و دۆزینەوەی شوێنێکی ئارام بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی حزب و سوپا.
ڕێگا و قۆناغەکانی ڕێپێوانەکە
ڕێپێوانی درێژ نزیکەی ٩,٠٠٠ کیلۆمەتری بڕی و بە چەندین پارێزگای چیندا تێپەڕی. ڕێگاکە لە پارێزگای جیانگشی لە باشووری ڕۆژهەڵاتەوە دەستی پێکرد و بەرەو باکووری ڕۆژئاوا درێژەی کێشا تا گەیشتە پارێزگای شەنشی. ڕێپێوانەکە بە چەندین قۆناغی سەختدا تێپەڕی، لەوانە پەڕینەوە لە ڕووبارە مەزنەکان، بەزاندنی زنجیرە چیا بەرزەکان و تێپەڕین بە ناوچە دوورەدەستەکاندا. یەکێک لە سەختترین بەشەکانی ڕێگاکە پەڕینەوە بوو لە زۆنگاوەکانی سیچوان، کە بە "زۆنگاوی مەرگ" ناسرابوو.
ژیانی ڕۆژانە لە کاتی ڕێپێوانەکەدا
ژیانی ڕۆژانە لە کاتی ڕێپێوانی درێژدا زۆر سەخت و دژوار بوو. بەشداربووان ڕۆژانە دەیان کیلۆمەتریان دەبڕی، زۆرجار بە پێی پەتی و بە کەمترین خواردن و پێداویستی. نەخۆشی، برسێتی و ماندووبوون بەردەوام هەڕەشەیان لێدەکردن. لەگەڵ ئەوەشدا، ڕۆحی هاوکاری و یەکڕیزی لە نێوان بەشداربوواندا بەهێز بوو. لە کاتی وچانەکاندا، کۆبوونەوەی سیاسی و پەروەردەیی بەڕێوە دەچوو بۆ بەرزکردنەوەی ورەی خەڵکەکە.
کاریگەرییەکانی ڕێپێوانەکە
ڕێپێوانی درێژ کاریگەری قووڵی لەسەر مێژووی چین و پەرەسەندنی حزبی کۆمۆنیست هەبوو. لە ماوەی ڕێپێوانەکەدا، ماو زێدۆنگ توانی پێگەی خۆی وەک سەرکردەی سەرەکی حزب بەهێز بکات. هەروەها ڕێپێوانەکە بووە هۆی بڵاوبوونەوەی بیروباوەڕی کۆمۆنیستی لە ناوچە جیاوازەکانی چیندا. ئەزموونی ڕێپێوانەکە کاریگەری قووڵی لەسەر ستراتیژی سەربازی و سیاسی حزبی کۆمۆنیست هەبوو لە ساڵانی دواتردا.
کۆتایی ڕێپێوانەکە
ڕێپێوانی درێژ لە ئۆکتۆبەری ١٩٣٥دا کۆتایی هات، کاتێک پاشماوەی هێزەکانی کۆمۆنیست گەیشتنە شارۆچکەی یانئەن لە پارێزگای شەنشی. لەو کاتەدا، تەنها نزیکەی ٧,٠٠٠ کەس لە ٨٧,٠٠٠ کەسەکەی سەرەتا مابوونەوە. سەرەڕای ئەو زیانە گەورەیە، حزبی کۆمۆنیست توانی خۆی لە لەناوچوون ڕزگار بکات و بنکەیەکی نوێ دابمەزرێنێت.
میراتی ڕێپێوانی درێژ
ڕێپێوانی درێژ بووە بەشێکی گرنگ لە میتۆلۆژیای شۆڕشگێڕی چین و وەک نموونەیەک بۆ خۆڕاگری و قوربانیدان دەبینرێت. ئەم ڕووداوە کاریگەری قووڵی لەسەر کولتووری سیاسی چین هەبووە و بووەتە سەرچاوەی ئیلهام بۆ چەندین بەرهەمی هونەری و ئەدەبی. هەروەها، ئەزموونی ڕێپێوانی درێژ کاریگەری لەسەر ستراتیژی سەربازی و سیاسی چین هەبووە لە سەردەمی دوای شۆڕش. ئەمڕۆ، ڕێپێوانی درێژ وەک نیشانەیەکی گرنگی ناسنامەی نەتەوەیی چین دەبینرێت و بەشێکی گرنگە لە پەروەردەی مێژوویی وڵات.
بە کورتی، ڕێپێوانی درێژ تەنها ڕووداوێکی سەربازی نەبوو، بەڵکو گۆڕانکارییەکی قووڵ بوو لە مێژووی هاوچەرخی چیندا. ئەم ڕووداوە نەک تەنها چارەنووسی حزبی کۆمۆنیستی گۆڕی، بەڵکو کاریگەری لەسەر پەرەسەندنی سیاسی و کۆمەڵایەتی چین هەبوو بۆ چەندین دەیە دواتر. میراتی ڕێپێوانی درێژ هێشتا لە بیروباوەڕی سیاسی و کولتووری چینی هاوچەرخدا بەردەوامە.
