ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
فڕۆکەی Republic F-105 Thunderchief کە بە ناوی Thud ناسرابوو لەلایەن فڕۆکەوانەکانەوە یەکێک لە گرنگترین و کاریگەرترین فڕۆکە جەنگییەکانی سەدەی بیستەم بوو. ئەم فڕۆکەیە نموونەیەکی بەرجەستەی پێشکەوتنی تەکنەلۆجیای سەربازی ئەمریکا بوو لە سەردەمی جەنگی سارددا. لە ساڵی ١٩٥١ەوە تا ١٩٨٤ F-105 بەشێکی جیانەکراوەی هێزی ئاسمانی ئەمریکا بوو و ڕۆڵێکی سەرەکی بینی لە چەندین ڕووداوی گرنگی مێژووییدا.
مێژووی پەرەسەندن
لە ساڵی ١٩٥١دا کۆمپانیای Republic Aviation دەستی کرد بە دیزاینکردنی فڕۆکەیەکی نوێ وەک جێگرەوەی F-84F Thunderstreak. ئامانجی سەرەکی دروستکردنی فڕۆکەیەکی خێرا بوو کە بتوانێت چەکی ناوەکی تاکتیکی هەڵبگرێت و لە خێراییەکی بەرزدا بفڕێت. دوای چوار ساڵی چڕ لە دیزاین و پەرەپێدان یەکەم نموونەی تاقیکردنەوەی YF-105A لە ٢٢ی ئۆکتۆبەری ١٩٥٥ یەکەم فڕینی ئەنجامدا.
پڕۆسەی پەرەپێدان
فڕۆکەکە لە قۆناغی یەکەم لە ساڵانی ١٩٥١ تا ١٩٥٥ بریتی بوو لە دیزاین و نموونەی سەرەتایی.
پاشان لە ساڵانی ١٩٥٥ تا ١٩٥٨ قۆناغی تاقیکردنەوە و گۆڕانکاری دەستی پێکرد.
لە ساڵانی ١٩٥٨ تا ١٩٦٤ بەرهەمهێنانی بەردەوام و لە کۆتاییدا لە ساڵانی ١٩٦٤ تا ١٩٧٠ قۆناغی پەرەپێدانی بەردەوام لە کاتی شەڕی ڤێتنام بەکارهات.
تایبەتمەندییە تەکنیکییە پێشکەوتووەکان
فڕۆکەی F-105 کۆمەڵێک تایبەتمەندی تەکنیکی پێشکەوتووی هەبوو کە جیای دەکردەوە لە فڕۆکەکانی تری سەردەمەکەی. سیستەمی پێشخستنی فڕۆکەکە پێکهاتبوو لە موتۆری Pratt & Whitney J75-P-19W توربۆجێت کە هێزی پاڵنانی ٢٤٥٠٠ پاوەند بوو. هەروەها سیستەمی پاڵنانی دووبارە afterburner و سیستەمی سووتەمەنی پێشکەوتووی تێدا دامەزرێنرابوو.
درێژی فڕۆکەکە 19.6 مەتر و پانی باڵەکانی 10.4 مەتر و بەرزییەکەی 6 مەترە. ڕووبەری باڵەکانی 117 مەتر چوارگۆشەیە. بەرزترین خێرایی دەکاتە Mach 2.1 واتە 2250 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا. و مەودای فڕینی 3540 کیلۆمەترە.
سیستەمە ئەلیکترۆنییەکانی فڕۆکەکە زۆر پێشکەوتوو بوون. سیستەمی ناڤیگەیشن و هێرشی NASARR کە پێکهاتبوو لە ڕاداری AN/APG-30 بۆ کۆنتڕۆڵی ئاگر و سیستەمی دیاریکردنی ئامانج بە لەیزەر و سیستەمی پاراستن لە چەکی دژە فڕۆکە هەروەها سیستەمی ئاگادارکردنەوەی ڕاداری و سیستەمی کۆنتڕۆڵی ئەلیکترۆنی چەک تێدا دامەزرێنرابوو.
ڕۆڵ لە جەنگی ڤێتنام
فڕۆکەی F-105 گرنگترین فڕۆکەی هێرشبەری ئەمریکا بوو لە جەنگی ڤێتنام. لە نێوان ساڵانی ١٩٦٥ تا ١٩٦٨ زیاتر لە ٢٠٠٠٠ ئەرکی جەنگی ئەنجامدا. حەفتا و پێنج لەسەدی هێرشەکانی سەر باکووری ڤێتنام لەلایەن F-105 ئەنجامدرا. نزیکەی ١٥٠ فڕۆکە تێکشکێنران بەهۆی هێرشی دژە فڕۆکە و لەم ماوەیەدا نزیکەی ٢٧.٥ تۆن بۆمب بەکارهێنرا. فڕۆکەکە لە چەندین ئۆپەراسیۆنی گەورەدا بەشداری کرد وەک ئۆپەراسیۆنی Rolling Thunder لە ساڵانی ١٩٦٥ تا ١٩٦٨ و ئۆپەراسیۆنی Commando Hunt لە ساڵانی ١٩٦٨ تا ١٩٧٢ و ئۆپەراسیۆنی Linebacker I و II لە ساڵی ١٩٧٢.
کاریگەری سەربازی و ستراتیجی
فڕۆکەی F-105 کاریگەری قووڵی هەبوو لەسەر شەڕی ڤێتنام و پەرەسەندنی هێزی ئاسمانی. لە ڕووی تاکتیکییەوە ئەم فڕۆکەیە بووە هۆی گۆڕینی شێوازی جەنگی ئاسمانی و پەرەپێدانی تەکنیکی نوێی هێرشی ئاسمانی. هەروەها بووە هۆی باشترکردنی سیستەمەکانی دژە ڕادار و پەرەپێدانی تەکنیکی پاراستنی فڕۆکە. لە ڕووی ستراتیجییەوە کاریگەری هەبوو لەسەر گۆڕینی هاوکێشەی هێز لە هیندوچین و ستراتیجی جەنگی ئەمریکا. هەروەها بووە هۆی گۆڕینی تێڕوانین بۆ جەنگی ئاسمانی و کاریگەری هەبوو لەسەر پەرەپێدانی فڕۆکەی نوێ.
کاریگەری درێژخایەن
لە ڕووی تەکنەلۆجیاوە F-105 کاریگەری زۆری هەبوو لەسەر پەرەپێدانی سیستەمی ناڤیگەیشنی دیجیتاڵ و باشترکردنی سیستەمەکانی کۆنتڕۆڵی فڕۆکە. هەروەها بووە هۆی پەرەپێدانی سیستەمی پاراستنی ئەلیکترۆنی و کاریگەری هەبوو لەسەر دیزاینی فڕۆکەی نوێ. چەندین دەرسی سەربازی گرنگ لە بەکارهێنانی ئەم فڕۆکەیە فێربووین وەک گرنگی پاراستنی فڕۆکە لە چەکی دژە فڕۆکە و پێویستی سیستەمی پشتیوانی باشتر. هەروەها گرنگی ڕاهێنانی فڕۆکەوان و پێویستی فڕۆکەی چەند مەبەستە دەرکەوت.
میرات و بەردەوامی
کاریگەری ڕاستەوخۆی هەبوو لەسەر دیزاین و پەرەپێدانی نەوەی دواتری فڕۆکە جەنگییەکان. فڕۆکەکانی وەک A-10 Thunderbolt II و F-15E Strike Eagle و F-16 Fighting Falcon و F-35 Lightning II هەموویان بە شێوەیەک لە شێوەکان کەڵکیان لەو دەرس و ئەزموونانە وەرگرتووە کە لە F-105 بەدەستهاتبوون.
دەرئەنجام
ئەم فرۆکەیە Republic F-105 Thunderchief نەک تەنها فڕۆکەیەکی جەنگی سەرکەوتوو بوو بەڵکو وەرچەرخانێکی گرنگ بوو لە پەرەسەندنی هێزی ئاسمانی مۆدێرن. کاریگەرییەکانی لەسەر تەکنەلۆجیای سەربازی و تاکتیکی جەنگی و ستراتیجی نیزامی هێشتا تا ئەمڕۆ بەردەوامە. ئەم فڕۆکەیە بەشێکی گرنگە لە میراتی سەربازی ئەمریکا و وانە و دەرسەکانی بەکارهێنانی هێشتا لە ئەکادیمیا سەربازییەکان دەخوێنرێن. F-105 نموونەیەکی باشە بۆ ئەوەی کە چۆن یەک فڕۆکە دەتوانێت کاریگەری قووڵی هەبێت لەسەر پەرەسەندنی تەکنەلۆجیای سەربازی و شێوازی جەنگی ئاسمانی.
سەرچاوەکان
21 بینین
