ناوه‌ڕۆك
ناساندن
دەستنیشانکردن و پشکنینی هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن، پێشی دەوترێت هەوکردنی بریناوی ڕیخۆڵە (بە ئینگلیزی: Diagnosis and examination of ulcerative colitis، بە عەرەبی: تشخيص وفحص التهاب القولون التقرحي) بۆ دەستنیشانکردنی هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن، دابینکەری چاودێری تەندروستی پشکنینی جەستەیی ئەنجام دەدات و پرسیار دەکات دەربارەی نیشانەکان و مێژووی خێزانی بۆ بوونی نەخۆشییەکانی کۆڵۆن. دواتر داوای پشکنینی تاقیگەیی دەکات و ڕێوشوێنەکان ئەنجام دەدات بۆ ڕەتکردنەوەی مەرجی هاوشێوەی هەوکردنی بریناوی کۆڵؤن.
هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن
هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن دەبێتە هۆی برین و هەوکردنی هەموو کۆڵۆن یان تەنها بەشێکی کۆلۆن، لەبەر ئەوەی بەشێکە لە ڕیخۆڵە ئەستوورە زۆر جار بەم هەوکردنە دەوترێت هەوکردنی بریناویی ڕیخۆڵە، هەروەها لەبەر ئەوەی نیشانەکانی لە نیشانەکانی نەخۆشییەکانی گەدە ئەکات بۆیە بە هەوکردنی بریناویی گەدەش ناو دەهێنرێت. هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن یەکێکە لە باوترین جۆرەکانی نەخۆشی هەوکردنی ڕیخۆڵە (IBD)، لەگەڵ نەخۆشی کرۆن. زۆرجار دەبێتە هۆی سکچوونی خوێناوی و قۆڕەی ناو سک. لەوانەیە پێویست بکات زیاتر پیسایی بکەیت و زوو زوو بچیت بۆ توالێت.
پشکنینەکان
پشکنین و ڕێکارەکان بریتین لە:
پشکنینی خوێن: ئەمە لەوانەیە نیشانەی کەمخوێنی نیشان بدات، لەوانەیە مانای ئەوە بێت کە خوێنبەربوون لە کۆڵۆن یان ڕیخۆڵەدا هەیە.
هەروەها پشکنینی خوێن دەتوانێت یارمەتی دابینکەران بدات لە دەرکردنی هۆکارەکانی تری نیشانەکان، وەک تووشبوون بە بەکتریا و وردە زیندەوەرەکانی تر.
پشکنینی نموونەی پیسایی: نیشانەکانی هەوکردن و مشەخۆرەکان (زیندەوەرە بچووکەکان کە دەتوانن لە لەشی کەسێکدا بژین) لەوانەیە لە پیساییدا دەربکەون.
تاقیکردنەوەی وێنەگرتن: دابینکەری چاودێری تەندروستی لەوانەیە پێویستی بە وێنەی کۆلۆن و ڕیخۆڵە بێت. لەوانەیە پێویست بە جۆرێکی تایبەتی تیشکی ئێکس بکات کە پێی دەوترێت باریۆم ئینما بۆ ئەوەی نیشانەکانی هەوکردنی کۆلۆن ئاشکرا بکرێت. تۆمۆگرافیای کۆمپیوتەری و وێنەی زرنگەی موگناتیسی دەتوانن نیشانەی هەوکردنی کۆلۆن نیشان بدەن، بەتایبەتی لەگەڵ هەوکردنی بریناوییی کۆڵۆنی مامناوەند و توند. تیشکی ئێکس دەتوانێت ئاڵۆزییەکانی نیشان بدات وەک گەورەبوونی کۆڵۆن یان کونبوونی.
ناوبینی: ناوبینی بەکارهێنانی بۆرییەکی تەنک و نەرم و کامێرایەکی بچووکە. دابینکەر دەتوانێت ناوبینەکە لە ڕێگەی ڕیخۆڵەوە دابنێت بۆ بینینی ناوەوەی کۆلۆن و وەرگرتنی نموونەی شانە بۆ پشکنین (بایۆپسی). پشکنینە باوەکانی ناوبینی بۆ دەستنیشانکردنی هەوکردنی بریناوی کۆڵۆن بریتییە لە ناوبینی کۆڵۆن و ناوبینی چەماوەی ئێسی کۆڵۆن.
چەند پرسێک
دەتوانم چاوەڕوانی چی بکەم ئەگەر هەوکردنی بریناویی کۆڵۆنم هەبێت؟
هەندێک کەس تەنها چەند نیشانەیەکیان هەیە و ناگۆڕێت. هەندێکی دیکە نیشانەی درێژخایەنیان هەیە کە چارەسەرکردنی قورسە. زۆربەی خەڵک نیشانەکانیان هەیە کە دێن و دەڕۆن، لەگەڵ ماوەی زیادبوونی نیشانە و ماوەیەکی درێژتر لە نەخۆشییەکە. لە نزیکەی ٣٠٪ی خەڵکدا، نیشانەکانی برینەکانیان خراپتر دەبێت و زیاتر ڕوودەدات. لە کۆتاییدا پێویستیان بە نەشتەرکاری دەبێت.
زۆربەی خەڵک بەڕێوەبردنی هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن دەکەن بە دوورکەوتنەوە لە هۆکارەکان و بەکارهێنانی دەرمان بە بەردەوامی بۆ ڕێگریکردن لە تەشەنەسەندنی هەوکردنەکە و کەمکردنەوەی. هەروەها پێویست بە سەردانیکردنی بەردەوام دەبێت بۆ چاودێریکردنی تەندروستی. بۆ نموونە، بە پشت بەستن بە مەترسییەکان، لەوانەیە پێویست بە ناوبینی کۆڵۆنی ئاسایی بێت بۆ پشکنینی شێرپەنجەی کۆڵۆن. دابینکاری تەندروستی دەتوانێت ئامۆژگاریت بکات.
ئایا دەکرێت هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن نەمێنێت؟
تاکە چارەسەر بۆ هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن بریتییە لە نەشتەرگەری بۆ لابردنی کۆڵۆن و ڕیخۆڵە. لەگەڵ ئەوەشدا، زۆربەی خەڵک دەتوانن بە دەرمان یان نەشتەرکاری بەڕێوەیببەن.
کەی پێویستە پەیوەندی بە دکتۆرەوە بکەم دەربارەی هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن؟
دەستبەجێ پەیوەندی بکە بە خزمەتگوزاری تەندروستیەوە ئەگەر ئەمانەت هەبوو:
- سکچوونی بەردەوام.
- خوێن لە کۆمە دەربچێت یان پیسایی خوێناوی.
- ئازارێکی بەردەوام و تایەکی بەرز.
پێویستە چی لە دابینکەری تەندروستیم بپرسم؟
ئەو پرسیارانەی پێویستە بکرێت بریتین لە:
- چۆن جۆری هەوکردنی بریناویی کۆڵۆن کاریگەری لەسەر پێشبینیەکانم هەیە؟
- مەترسی تووشبوون بە ئاڵۆزییەکانی ئەم هەوکردنە بریناوییە چییە؟
- چ چارەسەرێک پێشنیار دەکەیت؟
- چ مەترسییەک یان کاریگەری لاوەکی دەتوانم چاوەڕێ بکەم لە کاتی چارەسەرکردندا؟
- چۆن دەتوانم شێوازی ژیانم بگۆڕم بۆ ئەوەی ڕێگری لە زیادبوونی نیشانەکان بکەم؟
- دەتوانم چی بکەم لە ماڵەوە بۆ چارەسەرکردنی نیشانەکان لە کاتی زیادبووندا؟
زۆر گرنگە کە لە نزیکەوە لەگەڵ تیمی تەندروستی کار بکەیت ئەگەر هەوکردنی بریناویی کۆڵۆنت هەیە. دەرمانەکان بەو شێوەیە وەربگرە کە پێشنیارکراوە، تەنانەت ئەگەر نیشانەکانیشت نەبێت. فەرامۆشکردنی دەرمانەکەت دەبێتە هۆی زیادبوونی نیشانەکان و چارەسەرکردنی دۆخەکەت قورستر دەکات. دڵنیابە لەوەی کە چۆن مەترسی ئاڵۆزییەکانت کاریگەری لەسەر چاودێریت هەیە. بۆ نموونە، لەوانەیە پێویستت بە تاقیکردنەوەی خوێن یان کۆلۆنۆسکۆپی زیاتر بێت لە کەسێک کە هەوکردنی بریناویی کۆلۆنی نییە. پرسیار بکە چۆن پلانی چاودێری ئەگەری مانەوەت لە کاتی چاکبوونەوە زیاد دەکات.
