جەنگی نۆرماندی

پێشەکی

ئەم جەنگە لە 6ی حوزەیرانی 1944 دەستی پێکرد کاتێک هێزەکانی هاوپەیمانان هێرشیان کردە سەر کەنارەکانی نۆرماندی لە باکووری فەڕەنسا ئامانجی سەرەکی ئەم جەنگە دەرکردنی هێزەکانی ئەڵمانیای نازی لە فەڕەنسا و دەستپێکردنی ئازادکردنی ئەوروپای ڕۆژئاوا بوو

گرنگیی جەنگی نۆرماندی

جەنگی نۆرماندی لە چەند ڕووەوە گرنگیی هەبوو یەکەم ئەم جەنگە دەرفەتی بە هاوپەیمانان دا کە پێیان بنێنە ناو خاکی ئەوروپای داگیرکراو و بەرەیەکی نوێ لە ڕۆژئاواوە دژی ئەڵمانیا بکەنەوە دووەم سەرکەوتن لەم جەنگەدا دەبووە هۆی لاوازکردنی هێزەکانی ئەڵمانیا و کەمکردنەوەی گوشار لەسەر بەرەی ڕۆژهەڵات لە کۆتاییدا ئەم جەنگە دەبووە دەستپێکی کۆتایی هێنان بە دەسەڵاتی نازییەکان لە ئەوروپای ڕۆژئاوا

ئامادەکاری بۆ جەنگ

ئامادەکاری بۆ جەنگی نۆرماندی ماوەیەکی زۆری خایاند و یەکێک بوو لە ئاڵۆزترین و نهێنیترین پلانەکانی جەنگی جیهانی دووەم سەرکردەکانی هاوپەیمانان وەک دوایت ئایزنهاوەر و برنارد مۆنتگۆمری ڕۆڵی سەرەکییان هەبوو لە داڕشتنی پلانەکە

هاوپەیمانان هەزاران کەشتی و فڕۆکەیان کۆکردەوە و ملیۆنان سەربازیان ئامادە کرد بۆ بەشداریکردن لە جەنگەکە هەروەها پلانێکی فریودانی گەورەیان داڕشت بۆ شاردنەوەی کاتی ڕاستەقینە و شوێنی هێرشەکە لە نازییەکان

ستراتیژ و تاکتیکەکان

ستراتیژی سەرەکی جەنگی نۆرماندی بریتی بوو لە دابەزاندنی هێزێکی گەورە لە کەنارەکانی نۆرماندی و دروستکردنی پردی سەربازی بۆ ناردنی هێز و کەرەستەی زیاتر بۆ ناو خاکی فەڕەنسا هاوپەیمانان پێنج کەناریان دیاری کرد بۆ دابەزین کە بە ناوەکانی یوتا گۆڵد جونۆ سوورد و ئۆماها ناسران

تاکتیکەکانی جەنگەکە بریتی بوون لە بەکارهێنانی هێزی ئاسمانی بۆ بۆردومانکردنی بەرگرییەکانی ئەڵمانیا دابەزاندنی سەربازی پاراشووتی لە پشتی هێڵەکانی دوژمن و بەکارهێنانی کەشتی و بەلەمی تایبەت بۆ گەیاندنی سەرباز و تانک بۆ کەنارەکان

بەڕێوەچوونی جەنگەکە

جەنگی نۆرماندی لە بەرەبەیانی 6ی حوزەیران دەستی پێکرد بە دابەزینی سەربازە پاراشووتییەکان و بۆردومانی ئاسمانی دواتر هێزە دەریاییەکان دەستیان کرد بە گواستنەوەی سەرباز و ئامێر بۆ کەنارەکان شەڕێکی قورس لە زۆربەی کەنارەکان ڕوویدا بە تایبەتی لە کەناری ئۆماها

لە ڕۆژی یەکەمدا هاوپەیمانان توانیان جێ پێی خۆیان لە کەنارەکان قایم بکەن بەڵام بە قوربانییەکی زۆری گیانی، لە ڕۆژەکانی دواتردا هێزەکانی هاوپەیمان بەرەو ناوەوەی خاکی فەڕەنسا پێشڕەوییان کرد و شارەکانی وەک کان و شێربۆرگیان ئازاد کرد جەنگەکە بە شێوەیەکی فەرمی تا 21ی ئاب بەردەوام بوو کاتێک هاوپەیمانان گەیشتنە ڕووباری سێن

ڕۆڵی فەڕەنسییەکان

سەرەڕای ئەوەی کە زۆربەی هێزەکانی بەشداربوو لە جەنگی نۆرماندی ئەمریکی بەریتانی و کەنەدی بوون بەڵام فەڕەنسییەکانیش ڕۆڵێکی گرنگیان هەبوو بزووتنەوەی بەرگریی فەڕەنسا زانیاریی گرنگی پێشکەش بە هاوپەیمانان کرد و چەندین کردەوەی تێکدەرانەی ئەنجام دا دژی هێزەکانی ئەڵمانیا

هەروەها هێزێکی فەڕەنسی بە سەرکردایەتی ژەنەراڵ لیکلێرک بەشداری لە جەنگەکەدا کرد و ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە ئازادکردنی پاریس لە مانگی ئاب

دەرەنجامەکانی جەنگی نۆرماندی

جەنگی نۆرماندی دەرەنجامی گرنگی هەبوو بۆ ڕەوتی جەنگی جیهانی دووەم.

یەکەم ئەم جەنگە بووە هۆی کردنەوەی بەرەیەکی نوێ دژی ئەڵمانیا لە ڕۆژئاواوە و لاوازکردنی هێزەکانی نازی

دووەم ئەم سەرکەوتنە ورەی هاوپەیمانان و خەڵکی ئەوروپای بەرز کردەوە و هیوای ئازادبوونی زیاتر کرد

هەروەها ئەم جەنگە بووە هۆی ئازادکردنی فەڕەنسا و دواتر بەلجیکا و هۆڵەندا لە کۆتاییدا سەرکەوتن لە جەنگی نۆرماندی ڕێگای بۆ کۆتایی هێنان بە جەنگی جیهانی دووەم لە ئەوروپا خۆش کرد کە لە مایسی 1945 ڕوویدا

کۆتایی

جەنگی نۆرماندی یەکێک لە گرنگترین و کاریگەرترین جەنگەکانی مێژووی نوێ بوو ئەم جەنگە نەک تەنها ڕەوتی جەنگی جیهانی دووەمی گۆڕی بەڵکو کاریگەریی لەسەر داڕشتنەوەی نەخشەی سیاسی ئەوروپا و جیهان هەبوو ئەمڕۆ جەنگی نۆرماندی وەک نموونەیەک لە ئازایەتی و فیداکاریی سەربازان و هاوکاریی نێوان نەتەوەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ستەم یاد دەکرێتەوە.