ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
ڕەزیانە گیایەکی بۆنخۆش و بەسوودە کە لە خێزانی چەترییەکان سەری هەڵداوە. ئەم گیایە لە چێشتلێنان پزیشکی و پیشەسازی بۆنسازیدا بەکاردێت. ڕەزیانە بە ناوی زانستی Foeniculum vulgare ناسراوە و بۆ ماوەیەکی دوورودرێژ لە کەلتوورە جیاوازەکاندا بەکارهاتووە.
مێژوو و سەرهەڵدان
بەکارهێنانی ڕەزیانە بۆ سەردەمی بەردینی نوێ دەگەڕێتەوە. لە میسری کۆندا وەک گیایەکی پیرۆز سەیر کراوە و لە یۆنان و ڕۆمی کۆندا وەک دەرمان بەکارهاتووە.
جۆرەکانی ڕەزیانە
چەند جۆرێکی سەرەکی ڕەزیانە هەن: ڕەزیانەی شیرین کە باوترین جۆرە لە چێشتلێناندا ڕەزیانەی بەڕی کە بۆنی بەهێزترە و زیاتر لە دەرمانسازیدا بەکاردێت
ڕەزیانەی برۆنز کە گەڵاکانی ڕەنگێکی تۆختری هەیە
ڕەزیانەی فلۆرێنس کە بەشی خوارەوەی قەڵەوە و وەک سەوزە دەخورێت.
پێکهاتە و تایبەتمەندییەکانی ڕەزیانە
ڕەزیانە دەوڵەمەندە بە ڤیتامین C و پۆتاسیۆم. هەروەها سەرچاوەیەکی باشی ڕیشاڵە. بۆنی تایبەتی ڕەزیانە بەهۆی ئەنیتۆلەوەیە کە پێکهاتەیەکی سەرەکییە لە ڕۆنی ڕەزیانەدا. ئەم گیایە تایبەتمەندی دژە ئۆکسیدانت دژە هەوکردن و دژە میکرۆبی هەیە.
بەکارهێنان لە چێشتلێنان
ڕەزیانە بە شێوازی جیاواز لە چێشتلێناندا بەکاردێت. دەکرێت ببرژێنرێت بکوڵێنرێت لە زەڵاتەدا بەکاربهێنرێت یان تۆوەکەی لە چێشتی گۆشت و ماسیدا بەکاربێت. هەروەها لە دروستکردنی سۆس و مەرەقەکاندا بەکاردێت و دەکرێت لەگەڵ سەوزەی دیکە پێکەوە ببرژێنرێت.
سوودە تەندروستییەکان
ڕەزیانە چەندین سوودی تەندروستی هەیە. یارمەتی کۆئەندامی هەرس دەدات کاریگەری دژە ئۆکسیدانت و دژە هەوکردنی هەیە. دەتوانێت یارمەتی چاککردنەوەی کێشی تەندروست و باشکردنی تەندروستی دڵ بدات. هەروەها بۆ باشکردنی تەندروستی هەناسەدان سوودبەخشە.
چای ڕەزیانە و کاریگەری لەسەر قەبزی
چای ڕەزیانە بەتایبەتی سوودبەخشە بۆ چارەسەرکردنی قەبزی. ئەم چایە دەبێتە هۆی زیادکردنی ڕێژەی ڕیشاڵ لە خۆراکدا کە یارمەتی نەرمکردنەوە و جووڵاندنی پاشماوەی خۆراک دەدات لە ڕیخۆڵەدا. هەروەها خاسیەتی نەرمکەرەوەی هەیە و دەتوانێت یارمەتی کەمکردنەوەی گرژبوونی ماسولکەکانی ڕیخۆڵە بدات. خواردنەوەی ١-٢ کوپ چای ڕەزیانە لە ڕۆژێکدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ باشترکردنی دۆخی قەبزی.
ڕۆنی ڕەزیانە و بەکارهێنانەکانی
ڕۆنی ڕەزیانە بەرهەمێکی چڕ و بەهێزە کە لە تۆو یان گەڵای ڕەزیانە دەردەهێنرێت. ئەم ڕۆنە لە پزیشکی جوانکاری بۆنسازی و چێشتلێناندا بەکاردێت. دەتوانرێت بە هەڵمژین لەسەر پێست یان بە خواردن بەکاربهێنرێت بەڵام پێویستە بە وریاییەوە و بە ڕێنمایی پسپۆڕ بەکاربهێنرێت.
زیانە ئەگەرییەکان
سەرەڕای سوودە زۆرەکانی ڕەزیانە هەندێک زیانی ئەگەریشی هەیە. هەندێک کەس لەوانەیە هەستیارییان بەرامبەر بە ڕەزیانە هەبێت. دەکرێت کارلێک لەگەڵ هەندێک دەرمان بکات و بۆ ژنانی دووگیان و شیردەر. هەروەها دەکرێت کاریگەری لەسەر ئاستی شەکرەی خوێن هەبێت.
ئەنجام
ڕەزیانە گیایەکی بەسوود و فرە بەکارهێنانە کە مێژوویەکی دوورودرێژی هەیە لە ژیانی مرۆڤدا. لە چێشتلێنان و پزیشکیدا بەکارهێنانی بەرفراوانی هەیە و بەتایبەتی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی هەرسکردن و قەبزی سوودبەخشە. هەرچەندە بەگشتی سەلامەتە بەڵام پێویستە بە وریاییەوە بەکاربهێنرێت و لە حاڵەتی گومان یان کێشەی تەندروستیدا ڕاوێژ بە پزیشک بکرێت.
