ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
جۆن باردین یەکێک بوو لە گەورەترین و کاریگەرترین فیزیکزانەکانی سەدەی بیستەم کە بە داهێنانی ترانزیستۆر و تیۆری سوپەرکۆندەکتیڤیتی ناسراوە. ئەو تاکە کەسە کە دوو جار خەڵاتی نۆبڵی لە فیزیکدا بەدەستهێناوە کە ئەمەش نیشانەی گرنگی و بەرزی ئاستی کارەکانیەتی لە بواری فیزیکدا. باردین لە ٢٣ی ئایاری ١٩٠٨ لە شاری مادیسۆنی ویسکۆنسن لەدایکبوو. باوکی پڕۆفیسۆری ئەنەتۆمی بوو لە زانکۆی ویسکۆنسن و دایکیشی مامۆستای زمانی ئینگلیزی بوو. ئەم ژینگە زانستی و ڕۆشنبیرییە کاریگەری گەورەی هەبوو لەسەر پەرەسەندنی حەزی باردین بۆ زانست و توێژینەوە.
ژیانی سەرەتای باردین
باردین لە تەمەنی زۆر کەمدا لێهاتوویی و زیرەکی خۆی دەرخست و لە تەمەنی ١٥ ساڵیدا چووە زانکۆ. لە زانکۆی ویسکۆنسن بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە بیرکاری و فیزیک بەدەستهێنا و دواتر ماستەری لە بواری کارەبا بەدەستهێنا. لە ساڵی ١٩٣٦دا دکتۆرای لە فیزیکی ماتماتیکی لە زانکۆی پرینستۆن بەدەستهێنا. دوای تەواوکردنی خوێندن، باردین دەستیکرد بە کارکردن لە تاقیگەکانی هارڤارد و دواتر لە تاقیگەکانی زەنگی تەلەفۆن. لەوێ بوو کە دەستیکرد بە کارکردن لەسەر نیمچە گەیەنەرەکان کە دواتر بووە هۆی داهێنانی ترانزیستۆر.
داهێنانی ترانزیستۆر
لە ساڵی ١٩٤٧دا، باردین لەگەڵ ویلیام شۆکلی و والتەر براتەین توانیان یەکەم ترانزیستۆر دابهێنن کە شۆڕشێکی گەورەی لە بواری ئەلیکترۆنیکدا دروستکرد. ئەم داهێنانە بووە هۆی گۆڕانکاری گەورە لە تەکنەلۆژیای مۆدێرندا و بنەمای سەرەکی بوو بۆ پەرەسەندنی کۆمپیوتەر و ئامێرە ئەلیکترۆنییەکانی تر. لە ساڵی ١٩٥٦دا، باردین لەگەڵ شۆکلی و براتەین خەڵاتی نۆبڵی فیزیکیان بەدەستهێنا بۆ ئەم داهێنانە گرنگە.
دووبارە بەدەستێهێنانەوەی خەڵاتی نۆبڵ
دوای ئەم سەرکەوتنە گەورەیە، باردین ڕووی کردە توێژینەوە لەسەر سوپەرکۆندەکتیڤیتی کە دیاردەیەکی سەیرە لە هەندێک کانزادا کە لە پلەی گەرمی زۆر نزمدا هیچ بەرگرییەکی کارەباییان نامێنێت. باردین لەگەڵ لیۆن کوپەر و جەی شریفەر توانیان تیۆرێکی تەواو بۆ ئەم دیاردەیە دابنێن کە بە تیۆری BCS ناسراوە. ئەم کارە بووە هۆی ئەوەی کە باردین جارێکی تر لە ساڵی ١٩٧٢دا خەڵاتی نۆبڵی فیزیک بەدەستبهێنێت.
کاریگەری
کاریگەری کارەکانی باردین لەسەر تەکنەلۆژیای مۆدێرن زۆر گەورەیە. ترانزیستۆر بووەتە بەشێکی سەرەکی لە هەموو ئامێرە ئەلیکترۆنییەکاندا و بووەتە هۆی بچووککردنەوە و باشترکردنی کارایی ئەم ئامێرانە. هەروەها تیۆری سوپەرکۆندەکتیڤیتی بووەتە بنەمای گرنگ بۆ زۆر بەکارهێنانی پراکتیکی وەک دروستکردنی مەگنیتی بەهێز بۆ سکانەری MRI و هێڵی شەمەندەفەری خێرای مەگنیتی.
ژیانی کەسی
لە ژیانی کەسیدا، باردین ناسرابوو بە کەسێکی بێدەنگ و لەسەرخۆ. ئەو زیاتر حەزی لە کارکردن بوو لەناو تاقیگە و خوێندنەوەی کتێب. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو مامۆستایەکی باش و هاندەر بوو بۆ خوێندکارەکانی. باردین هاوسەرگیری لەگەڵ جەین قۆناغی کرد و سێ منداڵیان هەبوو. ئەو بەردەوام هانی مندالەکانی دەدا کە گرنگی بە خوێندن و زانست بدەن.
میراتی زانستی
میراتی زانستی باردین زۆر گەورەیە. جگە لە داهێنانی ترانزیستۆر و تیۆری سوپەرکۆندەکتیڤیتی، ئەو بەشداری کرد لە زۆر توێژینەوەی گرنگی تردا لە بواری فیزیکی حاڵەتی ڕەق. هەروەها ئەو زۆر خوێندکاری پێگەیاند کە دواتر بوونە زانای ناودار. زۆر لە زاناکان باردینیان بە یەکێک لە گەورەترین فیزیکزانەکانی سەدەی بیستەم داناوە.
کۆتایی
لە کۆتاییدا، جۆن باردین نموونەیەکی بەرزە بۆ ئەوەی کە چۆن زانست و توێژینەوە دەتوانن کاریگەری گەورەیان هەبێت لەسەر ژیانی مرۆڤ. داهێنانەکانی ئەو شۆڕشێکی گەورەیان لە تەکنەلۆژیادا دروستکرد و بوونە هۆی پێشکەوتنی گەورە لە زۆر بواردا. ئەو لە ٣٠ی کانوونی دووەمی ١٩٩١ کۆچی دوایی کرد، بەڵام میراتی زانستی ئەو بەردەوامە و کاریگەری لەسەر ژیانی ڕۆژانەی هەموومان هەیە.
