ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
دارستانە کەمەرەییەکان یەکێکن لە سەرسوڕهێنەرترین و گرنگترین ژینگەکانی سەر زەوی. ئەم دارستانانە کە بە "سییەکانی زەوی" ناسراون، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پاراستنی ژینگەی جیهانیدا.
دارستانە کەمەرەییەکان بەشێوەیەکی سەرەکی لە ناوچە کەمەرەییەکانی زەویدا هەن، لە نزیک هێڵی کەمەرەوە. ئەم دارستانانە بە فرەچەشنی ژیانەوەرەکانیان، کەشی گەرم و شێدار و ڕووەکە چڕەکانیان ناسراون. ماڵی زیاتر لە نیوەی گشت جۆرەکانی گیانلەبەر و ڕووەکی سەر زەوین، سەرەڕای ئەوەی کە تەنها ٦٪ی ڕووبەری وشکانی زەوی داگیر دەکەن. نموونەی ئەم جۆرە دارستانە ئامازۆن و گۆنگۆیە.
تایبەتمەندییەکانی دارستانە کەمەرەییەکان
دارستانە کەمەرەییەکان کۆمەڵێک تایبەتمەندی سەرنجڕاکێشیان هەیە کە جیایان دەکاتەوە لە جۆرەکانی تری دارستان. یەکەم، ئەم دارستانانە بە بارانی زۆر ناسراون، بە تێکڕایی ٢٠٠-١٠٠٠ سم باران ساڵانە دەبارێت. ئەمە وادەکات کە ژینگەیەکی زۆر شێدار و گەرم دروست ببێت کە بۆ گەشەی ڕووەک و ژیانی ئاژەڵان زۆر گونجاوە.
دووەم، دارستانە کەمەرەییەکان پێکهاتەیەکی ئاڵۆزیان هەیە کە لە چەندین چین پێکهاتووە. چینی سەرەوە، کە پێی دەوترێت تاجی دارستان، لە درەختە بەرزەکان پێکهاتووە کە دەگاتە ٣٠-٤٥ مەتر. لەژێر ئەم چینەوە، چینی ناوەند هەیە کە لە درەختی کەمتر بەرز پێکهاتووە. دواتر، چینی ژێرەوە هەیە کە لە گژوگیا و ڕووەکی بچووک پێکهاتووە. ئەم پێکهاتە ئاڵۆزە دەبێتە هۆی دروستبوونی ژینگەی جیاواز بۆ جۆرە جیاوازەکانی گیانلەبەر.
سێیەم، دارستانە کەمەرەییەکان بە فرەچەشنی زیندەوەرەکانیان ناسراون. لێرەدا، دەیان هەزار جۆری ڕووەک و ئاژەڵ هەن کە هێشتا زۆربەیان نەناسراون بۆ زانست. ئەم فرەچەشنییە بۆتە هۆی ئەوەی کە دارستانە کەمەرەییەکان وەک گەنجینەیەکی ژێنی و سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ دۆزینەوەی دەرمانی نوێ سەیر بکرێن.
گرنگی دارستانە کەمەرەییەکان
گرنگی دارستانە کەمەرەییەکان لە چەندین ڕووەوە دەردەکەوێت. یەکەم و گرنگترینیان، ڕۆڵیانە لە پاراستنی کەشوهەوای جیهانیدا. ئەم دارستانانە بڕێکی زۆر کاربۆن دیۆکساید هەڵدەمژن و ئۆکسجین بەرهەم دەهێنن، بۆیە پێیان دەوترێت "سییەکانی زەوی". ئەمە یارمەتی کەمکردنەوەی کاریگەری گەرمبوونی زەوی دەدات و هاوسەنگی گازە گەرمەکان ڕادەگرێت.
دووەم، دارستانە کەمەرەییەکان ڕۆڵێکی گرنگ لە سووڕی ئاودا دەگێڕن. ئەوان بڕێکی زۆر ئاو هەڵدەمژن و دووبارە دەیدەنەوە بە ئەتمۆسفێر لە ڕێگەی هەڵمبوونەوە. ئەمە کاریگەری لەسەر دابارینی باران نەک تەنها لە ناوچە کەمەرەییەکان، بەڵکو لە ناوچەکانی تریشدا هەیە.
سێیەم، دارستانە کەمەرەییەکان سەرچاوەیەکی گرنگن بۆ دۆزینەوەی دەرمانی نوێ. زۆرێک لە دەرمانە گرنگەکانی ئەمڕۆ لە ڕووەک و گیانلەبەرانی ئەم دارستانانەوە بەدەست هاتوون. بۆ نموونە، کوینین کە بۆ چارەسەری مەلاریا بەکاردێت، لە درەختێکی دارستانی ئەمازۆنەوە دەرهێنراوە.
هەڕەشەکانی سەر دارستانە کەمەرەییەکان
بەداخەوە، دارستانە کەمەرەییەکان ڕووبەڕووی چەندین هەڕەشەی جددی بوونەتەوە. گەورەترین هەڕەشە لێکردنەوەی دارستانەکانە بۆ مەبەستی کشتوکاڵی و پیشەسازی. بە تایبەتی، بڕینی دارستان بۆ چاندنی سۆیا و دار خورما، هەروەها بۆ لەوەڕگای مەڕومالات بۆتە هۆی لەناوچوونی بەشێکی زۆری دارستانەکان.
هەڕەشەیەکی تر، گۆڕانی کەشوهەوایە. گەرمبوونی زەوی دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە شێوازی بارانبارین و زیادبوونی پلەی گەرما، کە کاریگەری نەرێنی لەسەر ژیانی ڕووەک و ئاژەڵان دەبێت. هەروەها، وشکەساڵی و ئاگرکەوتنەوە کە پەیوەندییان بە گۆڕانی کەشوهەواوە هەیە، هەڕەشەیەکی گەورەن بۆ سەر دارستانەکان.
ڕاوکردنی نایاسایی و بازرگانی پێکردنی گیانلەبەرانی کێوی هەڕەشەیەکی تری جددین. زۆرێک لە جۆرە دەگمەنەکان لەبەر ئەم هۆکارانە لە مەترسی لەناوچووندان. هەروەها، دەرهێنانی کانزاکان و نەوت لە ناوچە دارستانییەکاندا دەبێتە هۆی تێکدانی ژینگە و پیسبوونی ئاو و خاک.
پاراستنی دارستانە کەمەرەییەکان
لەبەر گرنگی دارستانە کەمەرەییەکان و هەڕەشە زۆرەکانی سەریان، هەوڵی زۆر دەدرێت بۆ پاراستنیان. یەکێک لە ڕێگەکان دروستکردنی ناوچەی پارێزراوە و پارکی نیشتمانییە. ئەمانە یارمەتی پاراستنی بەشێک لە دارستانەکان دەدەن لە دەستدرێژی و بەکارهێنانی نابەجێ.
هەروەها، هەوڵ دەدرێت بۆ هاندانی گەشەپێدانی بەردەوام. ئەمە واتە دۆزینەوەی ڕێگەی وا کە خەڵکی ناوچەکە بتوانن سوود لە دارستانەکان وەربگرن بەبێ زیان گەیاندن پێیان. بۆ نموونە، گەشتیاری ژینگەیی و بەرهەمهێنانی بەروبوومی دارستان بە شێوەیەکی بەردەوام.
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، ڕێککەوتننامەکانی وەک ڕێککەوتننامەی پاریس بۆ گۆڕانی کەشوهەوا گرنگی تایبەت دەدەن بە پاراستنی دارستانە کەمەرەییەکان. هەروەها، هەوڵی زۆر دەدرێت بۆ ڕاگرتنی لێکردنەوەی دارستانەکان و هاندانی چاندنەوەی دارستان لەو ناوچانەی کە پێشتر دارستان بوون.
هۆشیارکردنەوەی خەڵک سەبارەت بە گرنگی دارستانە کەمەرەییەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پاراستنیاندا. کەمپەینی جۆراوجۆر و بەرنامەی پەروەردەیی یارمەتی خەڵک دەدەن کە تێبگەن بۆچی پێویستە ئەم دارستانانە بپارێزرێن و چۆن دەتوانن بەشداری بکەن لە پاراستنیاندا.
