ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
لە سەرەتای سەدەی نۆزدەیەمدا، ئەوروپا لە ژێر کاریگەری گەورەی شۆڕشی فەڕەنسی و سەرکەوتنەکانی ناپلیۆن بۆناپارتدا بوو. ناپلیۆن توانیبووی زۆربەی وڵاتانی ئەوروپا کۆنترۆڵ بکات و سیستەمێکی نوێی سیاسی و سەربازی دابمەزرێنێت. بەڵام لە ساڵی ١٨١٢دا، ئەو بڕیاری دا هێرش بکاتە سەر ئیمپراتۆریەتی ڕووسیا، کە بووە هۆی یەکێک لە گەورەترین و کاریگەرترین جەنگەکانی مێژوو، وە ئەمە سەرەتای کۆتایی هاتنی دەسەڵاتی ناپلیۆن بوو.
هۆکارەکانی جەنگ
ململانێی نێوان فەڕەنسا و ڕووسیا لە چەندین فاکتەری سەرەکییەوە سەرچاوەی گرتبوو. سەرەتا، سیاسەتی گەمارۆی ئابووری کە ناپلیۆن دژی بەریتانیا جێبەجێی دەکرد، ڕووسیای ناچار کردبوو بازرگانی لەگەڵ بەریتانیا ڕابگرێت، کە زیانێکی گەورەی بە ئابووری ڕووسیا گەیاندبوو. هەروەها، مەسەلەی دوکنشینی وارسۆ و کێشەی پۆڵەندا کێشەیەکی گەورە بوو لە نێوان هەردوو وڵاتدا. ناپلیۆن پشتیوانی لە سەربەخۆیی پۆڵەندا دەکرد، کە ئەمەش هەڕەشەیەکی ڕاستەوخۆ بوو بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ڕووسیا.
ئامادەکارییەکانی جەنگ
ناپلیۆن سوپایەکی گەورەی لە نزیکەی ٦٠٠,٠٠٠ سەربازی کۆکردەوە کە لە چەندین نەتەوەی جیاواز پێکهاتبوو. ئەم سوپایە بە "سوپای گەورە" ناسرابوو و گەورەترین هێزی سەربازی بوو کە تا ئەو کاتە لە ئەوروپادا کۆکرابووەوە. لە بەرامبەردا، ڕووسەکان سوپایەکی بچووکتریان هەبوو، بەڵام لە ژێر سەرکردایەتی میخایل کوتوزۆڤی بەتوانادا، ستراتیژیەکی سەرکەوتوویان داڕشت.
ڕەوتی جەنگەکە
لە ٢٤ی حوزەیرانی ١٨١٢دا، سوپای ناپلیۆن دەستی بە پەڕینەوە لە ڕووباری نیمن کرد و چووە ناو خاکی ڕووسیاوە. ڕووسەکان ستراتیژی پاشەکشەیان گرتەبەر و خۆیان لە جەنگی یەکلاکەرەوە دوور خستەوە. گەورەترین جەنگی ئەم هەڵمەتە لە بۆرۆدینۆ ڕوویدا، کە تێیدا نزیکەی ٢٥٠,٠٠٠ سەرباز بەشداریان کرد و زیاتر لە ٧٠,٠٠٠ کەس کوژران یان بریندار بوون.
دوای جەنگی بۆرۆدینۆ، ڕووسەکان بڕیاریان دا مۆسکۆ چۆڵ بکەن و بیسووتێنن. ناپلیۆن توانی بچێتە مۆسکۆوە، بەڵام شارێکی چۆڵ و سووتاوی دۆزییەوە. ئەمە و سەرماوسۆڵەی زستانی ڕووسیا بوونە هۆی ئەوەی کە ناپلیۆن ناچار بێت پاشەکشە بکات.
تاکتیکە سەربازییەکان
ڕووسەکان چەندین تاکتیکی سەرکەوتوویان بەکارهێنا. گرنگترینیان تاکتیکی "زەوی سووتاو" بوو کە بریتی بوو لە چۆڵکردن و سووتاندنی ناوچەکان پێش گەیشتنی سوپای فەڕەنسا، بۆ ئەوەی نەتوانن کەڵک لە سەرچاوەکان وەربگرن. هەروەها جەنگی پارتیزانی و هێرشی بەردەوام بۆ سەر هێڵەکانی پەیوەندی و گەیاندنی سوپای فەڕەنسا کاریگەرییەکی گەورەی هەبوو.
دەرەنجامەکان
هەڵمەتی ڕووسیا کارەساتێکی گەورە بوو بۆ ناپلیۆن. لە ٦٠٠,٠٠٠ سەربازەکەی تەنها نزیکەی ١٠٠,٠٠٠ یان گەڕانەوە. ئەم شکستە سەرەتای کۆتایی ئیمپراتۆریەتی ناپلیۆن بوو. دوای ئەمە، زۆربەی وڵاتانی ئەوروپا دژی ناپلیۆن یەکیان گرت و لە کۆتاییدا توانیان لە ساڵی ١٨١٤دا بەسەریدا سەرکەون.
میراتی جەنگەکە
جەنگی ڕووسیا کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر کولتوور و هونەری ئەوروپی بەجێهێشت. ڕۆمانی "شەڕ و ئاشتی" لیۆ تۆڵستۆی، کە یەکێکە لە شاکارەکانی ئەدەبی جیهانی، باسی ئەم جەنگە دەکات. هەروەها "سیمفۆنیای ١٨١٢"ی چایکۆڤسکی بە ئیلهام لەم جەنگە نووسراوە.
لە ڕووی سەربازییەوە، ئەم جەنگە چەندین وانەی گرنگی فێرکرد: گرنگی لۆجیستیک، کاریگەری کەش و هەوا لەسەر جەنگ، و گرنگی پشتیوانی جەماوەری. هەروەها سەلماندی کە تەنها سەرکەوتنی سەربازی بەس نییە بۆ کۆنترۆڵکردنی وڵاتێکی گەورە.
لە ڕووی سیاسییەوە، جەنگەکە هاوسەنگی هێزی لە ئەوروپادا گۆڕی. ڕووسیا وەک هێزێکی گەورە دەرکەوت و ڕۆڵی لە سیاسەتی ئەوروپیدا بەهێزتر بوو. هەروەها بووە هۆی دروستبوونی سیستەمێکی نوێی هاوپەیمانێتی لە ئەوروپادا.
کۆتایی
جەنگی فەڕەنسا-ڕووسیا ١٨١٢ یەکێک لە گرنگترین ڕووداوەکانی مێژووی مۆدێرنە. کاریگەرییەکانی تەنها سنوورداری شکستی ناپلیۆن نەبوو، بەڵکوو گۆڕانکاری قووڵی لە سیستەمی سیاسی ئەوروپا و تێگەیشتنی مرۆڤ لە جەنگ و ستراتیژی سەربازیدا دروست کرد. ئەم جەنگە هێشتا وانەی گرنگ فێری سەربازی و سیاسەتمەداران دەکات و کاریگەری لەسەر بیرکردنەوەی ستراتیژی هاوچەرخ هەیە.
سەرچاوەکان
3 بینین
