ناوه‌ڕۆك
ناساندن
تامی تاڵی لە دەمدا (بە عەرەبی: طعم المرارة في الفم، بە ئینگلیزی: Bitter taste in the mouth)، تامێکی تاڵ لە دەمدا دەتوانێت بەهۆی چەندین هۆکارەوە ڕووبدات، بۆ نموونە وەک (خراپی پاکوخاوێنی دەم و ددان، هەوکردنی جگەر یان گەڕانەوەی ترشەڵۆک). جگەرەکێشانی جگەرەش دەبێتە هۆی دروستبوونی تامێکی تاڵ لە دەمدا، کە دەتوانێت بۆ چەند خولەکێک تا چەند کاتژمێرێک بەردەوام بێت. ئەمەش بە شێوەیەکی گشتی دوای خواردنی خۆراکی تر، خواردنەوەی ئاو، یان شوشتنی ددانەکانت ناو دەمت باشتر دەبێت. ئەگەر تێبینی ئەوەت کرد کە تامێکی تاڵت زۆرجار لە دەمتدا هەیە، یان ئەگەر بەردەوام بوو و هیچ باشتر نەبوو، پێویستە ڕاوێژ بە پزیشکی گشتی بکەیت یان پزیشکی گەدە و ڕیخۆڵە پێشنیار دەکرێت بۆ هەڵسەنگاندنی ئەوەی کە ئایا نیشانەکە بەهۆی حاڵەتێکی پزیشکییەوەیە یان نا.
باوترین هۆکارەکانی تامی تاڵی لە دەمدا
یەکەم/ خراپی پاکوخاوێنی دەم و ددان
ئەمەش باوترین هۆکارە بۆ دروستبوونی تامێکی تاڵ لە دەمدا، بەتایبەتی ئەگەر دوای هەستان لە خەو ڕوودەدات. کۆبوونەوەی لیک و بەکتریا لەسەر زمان و ددان و پووک دەبێتە هۆی بۆنی ناخۆشی دەم و گۆڕانکاری لە تامی دەمدا.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: بەلایەنی کەمەوە ڕۆژانە دووجار ددانەکانت بشۆ، جارێک لەدوای لەخەو هەستان و جاری دووەمیش پێش خەوتن. هەروەها زۆر گرنگە زمان فڵچە بکرێت بۆ ئەوەی زمانی ڕوپۆشکراو نەبێت، کە بریتییە لە کۆبوونەوەی بەکتریا و خانە مردووەکان کە هەروەها دەتوانن بەشداربن لە هەناسە ناخۆشەکان.
دووەم/ دژە زیندەیی یان دژە خەمۆکی
هەندێک دەرمان هەن کە کاتێک دەخورێن لە جەستەدا هەڵدەمژرێن و دواتر لە لیکدا دەردەدرێن و تامێکی تاڵ لە دەمدا دروست دەکەن. هەندێک نموونە بریتین لە دژە زیندەییەکان بۆ نموونە (تێتراسایکلینەکان)، دەرمانی زراو بۆ نموونە (ئەلۆپورینۆڵ)، و لیتیۆم. هەروەها هەندێک دەرمان کە بۆ چارەسەری نەخۆشییەکانی دڵ بەکاردەهێنرێن دەتوانن ببنە هۆی دروستبوونی تامێکی تاڵ لە دەمدا. ئەو کەسانەی کە دەرمانی دژە خەمۆکی بەکاردەهێنن لەوانەیە تووشی وشکبوونەوەی دەم ببن، ئەمەش دەتوانێت هەستکردن بە تام و چێژیش بگۆڕێت.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: بەزۆری تامی تاڵەکە لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا دوای خواردنی دەرمانێکی نوێ چارەسەر دەبێت. بەڵام ئەگەر بەردەوام و ناخۆش بوو، پزیشکی دەرمانەکەت ئاگادار بکەرەوە کە لەوانەیە دەرمانێکی جێگرەوەت بۆ پێشنیار بکات.
سێیەم/ دووگیانی
گۆڕانکاری لە هەستکردن بە تام نیشانەیەکی زۆر باو و ئاساییە بۆ زۆرێک لە خانمان لە سێ مانگی یەکەمی دووگیانیدا. بەهۆی گۆڕانی هۆرمۆنەکانەوە سەرهەڵدەدات و بەزۆری لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا چارەسەر دەبێت. ڕەنگە هەندێک لە خانمانی دووگیان تامێکی هاوشێوەی بوونی دراوێک لە دەمیان یان خواردنەوەی ئاو لە کوپێکی کانزایی.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: ڕێگەیەکی کاریگەر بۆ ڕزگاربوون لە تامی تاڵ لە دەمدا بریتییە لە خواردنەوەی ئاوی لیمۆ یان مژینی قاژێک لیمۆ.
چوارەم/ تەواوکەری ڤیتامین
هەندێک لە تەواوکەرە ڤیتامینەکان کە بڕێکی زۆر ماددەی کانزایی تێدایە، وەک زینک، مس، ئاسن، یان کرۆم، دەبنە هۆی ئەوەی تامێکی کانزایی و تاڵ لە دەمدا دروست بکات. ئەم کاریگەرییە لاوەکییە زۆر باو و بەزۆری کاتێک دەردەکەوێت کە تەواوکەرەکە بە تەواوی لە جەستەدا هەڵدەمژرێت.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: واباشە چەند خولەکێک چاوەڕێ بکرێت تا لەش بە تەواوی تەواوکەرەکە هەڵبمژێت. ئەگەر تامی تاڵەکە زۆر چڕ بوو یان بەردەوام بوو، پێویستە لەگەڵ پزیشکەکەت باسی ئەگەری گۆڕینی ژەمە دەرمانەکەت یان بەکارهێنانی تەواوکەرێکی بەدیل بکەیت.
پێنجەم/ نەخۆشی گەڕانەوەی ترشەڵۆکی گەدە و سورێنچک (GERD)
نەخۆشی گەڕانەوەی ترشيڵۆکی گەدە و سورێنچک GERD کاتێک ڕوودەدات کە ناوەڕۆکی گەدە لە کاتی هەرسکردندا پشتگیری دەکات بۆ ناو سورێنچک. ترشەکە دەتوانێت بگەڕێتەوە سەرەوە بۆ دەم و تامێکی تاڵ بەجێبهێڵێت.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: دوور بکەوەرەوە لە خواردنی ئەو خۆراکانەی کە زۆر چەورن یان هەرسکردنیان قورسە، چونکە ڕێژەی ترش لە گەدەدا زیاد دەکات. هەروەها گرنگە خۆت لە خواردنی ژەمە زۆر قورسەکان بەدوور بگرێت، چونکە هەرسکردنی گەدە بە شێوەیەکی کارا قورس دەکات.
شەشەم/ هەوکردنی جگەر، چەوری جگەر یان نەخۆشی سیرۆزیس
کاتێک جگەر بە باشی کارناکات جەستە دەست دەکات بە کەڵەکەکردنی بڕێکی زۆر لە ئامۆنیا، کە ماددەیەکی ژەهراوییە بە شێوەیەکی ئاسایی لەلایەن جگەرەوە دەگۆڕێت بۆ یوریا و لە میزدا لەناودەچێت. زیادبوونی ئاستی ئامۆنیا دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە تامدا. ئەگەر گومانت هەیە تامی تاڵییەکەی دەمت پەیوەندی بە کێشەی جگەرەوە هەبێت ئەوا بە زووترین کات سەردانی پزیشکی پسپۆر بکە.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: کێشەکانی جگەر بەزۆری لەگەڵ نیشانەکانی تردا دەردەکەون، وەک ماندوێتی یان ناڕەحەتی بە شێوەیەکی گشتی. بۆیە ئەگەر گومانی نەخۆشی جگەرت هەبوو واباشە داوای ڕای پزیشکی گەدە و ڕیخۆڵە بکەیت، کە دەتوانێت دەستنیشانکردنێک پشتڕاست بکاتەوە و ئەگەر پێویست بکات دەست بە چارەسەرکردن بکات.
حەوتەم/ هەڵامەت و هەوکردنی جیوب و هەوکردنی تر
هەوکردنی بەکتریا لە کۆئەندامی هەناسەدانی سەرەوە (بۆ نموونە سەرمابوون، هەوکردنی لووت، هەوکردنی جیوب) دەتوانێت ببێتە هۆی تامێکی تاڵ لە دەمدا بەهۆی بەرهەمە لاوەکییەکانی بەرهەمهێنانی بەکتریا.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: گرنگە ڕۆژانە لانیکەم ٢ لیتر (نزیکەی ٨ کوپ) ئاو بخۆیتەوە، چونکە ئەمە یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی هەم تامی تاڵەکە کەم بکاتەوە و هەم چاکبوونەوە خێراتر دەکات.
هەشتەم/ نەخۆشی سووتانی دەم
نەخۆشی سووتانی دەم حاڵەتێکی درێژخایەنە کە بەهۆی ئازاری بەردەوام و سووتانی بۆشایی دەم و ددانەوە دروست دەبێت. پەیوەندی بە نیشانەکانی وەک تامێکی تاڵ یان کانزایی و وشکبوونەوەی دەم و کەمبوونەوەی لیکەوە هەیە. ئەم نیشانەیە بە شێوەیەکی باو تووشی ئەو ژنانە دەبێت کە لە سوڕی مانگانە وەستاون یان دوای وەستانی سوڕی مانگانە دەبێت، بەڵام لەوانەیە لە ئەنجامی حاڵەتی تەندروستی دیکەشدا سەرهەڵبدات، وەک کێشەی ڕژێنی لیک، برینەکانی دەم، نەخۆشی شەکرە، تێکچوونی هۆرمۆنەکان و کەمی خۆراک.
چۆنیەتی چارەسەرکردن: ئەگەر گومانت لە نەخۆشی سووتانی دەم هەیە، پێویستە ڕاوێژ بە پزیشک بکەیت بۆ هەڵسەنگاندنی تەواو و دیاریکردنی هۆکاری بنەڕەتی. ئەگەر پەیوەندی بە حاڵەتێکی تەندروستی ترەوە هەبێت، بەزۆری سووتانی دەم و تامی تاڵەکە چارەسەر دەبێت کاتێک هۆکارەی نەخۆشییەکە ڕاست دەکرێتەوە. چارەسەری نەخۆشی سووتانی دەم کە پەیوەندی بە حاڵەتێکی تەندروستی ترەوە نییە بەزۆری ئامانجی کەمکردنەوەی نیشانە چالاکەکانە. لەوانەیە پزیشک دەرمانی بەنزۆدیازیپین (وەک کلۆنازیپام)، تەواوکەری ترشی لیپۆیک، کاپسایسین، دژە تەشەنوج یان دژە خەمۆکیت بۆ بنووسێت.
