ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چوار نیشانە دەریدەخەن کە جگەرت تووشی کێشە بووە (بە ئینگلیزی: Four signs that your liver is in trouble، بە عەرەبی: أربع علامات تدل على أن كبدك في مشكلة)، جگەرت زۆر کار دەکات بۆ ئەوەی بە تەندروستی بمێنێتەوە، بەتایبەتی وەک فلتەری جەستەت کاردەکات بۆ پاککردنەوەی ژەهرەکان. هەوکردنی درێژخایەنی ڤایرۆسی یان خواردنی خۆراکی ناتەندروست بۆ ماوەیەکی زۆر دەتوانێت کێشەی تەندروستی خۆی دروست بکات کار بکاتە سەر جگەر. کەم کەس دەزانن کەی جگەریان لەکارکەوتووە. ئەوەش دەتوانێت زیاتر بیانخاتە مەترسییەوە بۆ نەخۆشییەکی سەخت. ئەو کەسانەی جگەریان لەکارکەوتووە، ئەگەری تووشبوونیان بە شێرپەنجەی جگەر زیاترە. بەڵام، زۆربەیان تەنانەت ئاگاداری ئەوەش نین کە هۆکاری لەکارکەوتنی جگەر چییە.
ئەو نیشانانەی کە دەریدەخات جگەرت کێشەی هەیە
هێشتنەوەی شلەمەنی
ئەمە باوترین نیشانەی نەخۆشی جگەرە، کە لە سەدا ۵۰ی ئەو کەسانەدا دەردەکەوێت کە نەخۆشی جگەریان هەیە، ئەو حاڵەتەی کە تیایدا شانەی برین جێگای شانەی تەندروستی جگەر دەگرێتەوە. کەڵەکەبوونی شلە لەوانەیە ببێتە هۆی هەڵچوون لە سکت یان هەوکردنی قاچەکانت. ئەمە کاتێک ڕوودەدات کە بەرزی پەستانی خوێن لە خوێنبەرەکانی جگەرتدا گەشە دەکات یان کاتێک جگەرت ناتوانێت ئەلبۆمین دروست بکات، پڕۆتینێک کە ڕێگری دەکات لە دزەکردنی خوێن لە خوێنەوە بۆ ناو شانەکان.
هەڵبژاردنی چارەسەر: خواردنی کەم سۆدیۆم لەوانەیە یارمەتی کەمکردنەوەی شلەی سووک بدات. بۆ هێشتنەوەی مامناوەند بۆ توند، پزیشکەکەت لەوانەیە ڕەچەتەی دەرمان بنووسێت، کە بە حەبی ئاو ناسراوە.
زەردوویی
ئەم حاڵەتە دەبێتە هۆی تۆختربوونی میز و ڕەنگی زەرد لە پێست یان سپێنەی چاوەکانتدا. کاتێک دەردەکەوێت کە بیلیروبین کە ڕەنگێکە لە کاتی تێکچوونی خڕۆکە سوورەکانی خوێن دروست دەبێت، لە خوێنەکەتدا کۆدەبێتەوە. جگەرێکی تەندروست بیلیروبین هەڵدەمژێت و دەیگۆڕێت بۆ زەرداو. پاشان جەستەت لە پیساییدا دەیخاتە دەرەوە.
بژاردەکانی چارەسەرکردن: زەردوویی نیشانەیەکی توندی لەکارکەوتنی جگەرە. ئەگەر تووشی زەردوویی بوویت لەوانەیە پزیشکەکەت هەڵسەنگاندنت بۆ بکات لە وەرگرتنی چارەسەر.
خوێن بەربوون
نەخۆشی سیرۆزی دەرفەتێک بۆ خوێنبەربوون دروست دەکات. لەوانەیە خوێن بونی هەبێت لە ڕشانەوەکەتدا یان هەست بە خوێن بکەیت پیساییەکەتدا یان خوێنبەربوونی کۆم.
بژاردەکانی چارەسەرکردن: ئەگەر خوێنت هەبوو لە ڕشانەوەکەتدا دەستبەجێ بچۆ بۆ ژووری فریاکەوتن. پزیشکەکان بە بەکارهێنانی ئەندۆسکۆپ خوێنبەربوونت هەڵدەسەنگێنن و ڕایدەگرن. ئەگەر خوێنبەربوون زۆر بێت، لەوانەیە ستێنتێک بچێنن بۆ ئەوەی ئەو خوێنبەرانەی کە دەچنە ناو جگەرت و ئەوانەی دەردەچن بەیەکەوە ببەستنەوە و ڕێڕەوێکی نوێ بۆ خوێنەکە دروست بکەن.
شێوان
کاتێک جگەرت توانای فلتەرکردنی ژەهرەکانی نەبێت، لەوانەیە بڕوات بۆ مێشکت. ئەو حاڵەتەی کە لە ئەنجامدا دروست دەبێت کە بە نەخۆشی مێشکی جگەر ناسراوە، دەبێتە هۆی سەرلێشێواوی و کێشەی بیرەوەری و بێهێزی و کۆما.
بژاردەکانی چارەسەرکردن: چارەسەری ستاندارد بریتییە لە لاکتولۆزی شلکەرەوە، بە ژەهرەکانی ناو کۆڵۆنتەوە دەبەسترێتەوە و پێش ئەوەی بچنە ناو خوێنتەوە دەیانشۆرێتەوە.
ئامۆژگارییەکان بۆ ئەوەی جگەرت بە تەندروستی بهێڵیتەوە
- لە هەفتەیەکدا لانی کەم پێنج جار وەرزش بکە بۆ ماوەی لانیکەم ٣٠ خولەک هەر جارێک.
- خۆراکی تەندروست بخۆ کە ڕێژەی شەکری پاڵاوتە و خۆراکی پرۆسێس کراو و شیرینی و سۆدە و کاربۆهیدراتی پاڵاوتە کەمی تێدابێت. لەبری ئەوە میوە و سەوزە و خۆراکی ڕیشاڵی زۆر هەڵبژێرە.
لەبیربێت کە بەکارهێنانی کحول تاکە هۆکاری لەکارکەوتنی جگەر نییە. گرنگی بە جەستەت بدە و حاڵەتە درێژخایەنەکان کۆنتڕۆڵ بکە بۆ ئەوەی جگەرت بە تەندروستی بمێنێتەوە.
