ناوه‌ڕۆك
ناساندن
فڕۆکە جیهانێکی گەورە و بەرفراوانە، چەندین بەکارهێنانی مەدەنی و سەربازیی هەیە لە ئاستە جیاوازەکاندا چەندین فڕۆکەی نایاب و جیاواز هەیە پۆلێن دەکرێن بۆ فڕۆکەی مەدەنییان فڕۆکەی سەربازی، و هەریەکەیان فڕۆکەی جیاوازیان هەیە سەبارەت بە بەهێزترین فڕۆکەی سەربازی.
بەهێزترین فڕۆکەی جەنگی
ئەوەی فڕۆکەی جەنگی لە فڕۆکەکانی تر جیادەکاتەوە بریتییە لەدروستکردنی بزوێنەر و خێرایی و توانای مانۆڕکردن و خۆدزینەوە لەڕادارەکان و فرەیی ئەرکی هێرشبەری یان بەرگریکردن لە بەهێزترین فڕۆکە جەنگییەکاندایە. نموونەی بەهێزترین فڕۆکەی جەنگی:
F-22 Raptor: فڕۆکەیەکی جەنگی جێت سەر بە کۆمپانیای Lockheed Martin ئەمریکییە، بە بزوێنەری نەوەی پێنجەمی مۆدێرن کە خێرایی و هێزی جێت بە فڕۆکەکە دەبەخشێت لە کاتی فڕیندا ئەم فڕۆکە جەنگییە بە خێراترین فڕۆکە جیا دەکرێتەوە لە جیهاندا، بەهۆی توانای خۆشاردنەوە لە ڕادار و ونبوونی لە بوار و زۆنی ڕادارەکان. فڕۆکەکە درێژییەکەی ١٨.٩ مەترە و بەرزییەکەی ١٨.٩ مەترە .فڕۆکەکە ٣٥٦ ملیۆن دۆلاری ئەمریکییە
F-35 Lightning II: فڕۆکەیەکی جەنگی جێت سەر بە کۆمپانیای Lockheed Martinـی ئەمریکییە، کە بە نازناوی (the ghost) و (lightning ll) ناسراوە. چەندین ئەرکی هەیە وەک بۆردومانی تاکتیکی و پاڵپشتی مەیدانی و ئاسمانی، بەوپێیەی فڕۆکەکە بە نوێترین مووشەکی ئاسمانی بۆ ئاسمان و مووشەکی ئاسمانی بۆ سەرزەوی تەیار کراوە درێژی فڕۆکەکە ١٥.٧ مەتر و زۆرترین خێرایی دەگاتە ساڵی ١٩٣٠ کیلۆمەتر/کاتژمێر.
F Super Hornet: فڕۆکەیەکی سەربازیی جێت سەر بە کۆمپانیای بۆینگی زەبەلاحی ئەمریکییە بە هاوکاری لەگەڵ ماکدۆنێل دۆگلاس فڕۆکەیەکی جەنگی فرەئەرکە و بە دوو بزوێنەری جێتی نەوەی چوارەم و نیو کاردەکات لە ساڵی ١٩٩٥ و لە ساڵی ١٩٩٩ وەک بەشێک لە فڕۆکە جەنگییەکانی سوپای ئەمریکا تایبەتمەندە بە خێراییە زۆرەکەی، توانای بەرگەگرتنی بارودۆخی سەختی کەشوهەوا و توانای پڕکردنەوەی سووتەمەنی لە ڕێگەی ئاسمانییەوە سوپای ئەمریکا هەیە، هەندێک لە چەکدارەکانی لە دەرەوەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا فرۆشراون، بەڵام بە شێوەیەکی سنووردار.
Eurofighter typhoon: فڕۆکەیەکی جەنگی ئەورووپییە کە لەلایەن کۆمپانیای ئەیرباسەوە بەرهەم هێنراوە ژمارەیەک وڵات هاوکاریان کردووە بۆ دروستکردنی، لەوانە ئیسپانیا، ئەڵمانیا، بەریتانیا و ئیتاڵیا، بەهۆی توانا بەرگرییە بەهێزەکەی لە هێرشی سەرزەمینی جیاوازە.
JAS-39 Grebin: فڕۆکەیەکی جەنگی سویدییە کە فرەئەرکی هەیە،کە لەلایەن کۆمپانیای سابەوە دروستکراوە، بە بزوێنەری جێت تەیارکراوە کە هێزێکی نزیک١٠٠ کیلۆنیوتۆن لە کاتژمێرێکدا بەرهەم دەهێنێت بە کێشی سووک و نرخە گونجاوەکەی بۆ فڕۆکەسەربازییەکان جیا دەکرێتەوە، ئەوەی تریان کە لە ساڵی ٢٠٠٠ کەوتە خزمەتەوە، بەهۆی قەبارە بچووکەکەیەوە جیا دەکرێتەوە چونکە توانای هەڵفڕین و نیشتنەوەی لەسەر هەر ڕێڕەوێکی فڕین هەیە.
باشترین فڕۆکەی مەدەنی
ئەوەی فڕۆکەیەکی مەدەنی باش لە فڕۆکە مەدەنییەکانی تر جیادەکاتەوە توانای بەرگەگرتنی بارودۆخی کەشوهەوا و ئەو ئاسوودەییەی بۆسەرنشینەکان دابینی دەکات، ئەمە جگە لە خێرایی و ئابووری سووتەمەنی. لە باشترین فڕۆکە مەدەنیەکان بریتین لە:
Boeing 747-8: فڕۆکەیەکی مەدەنیی سەر بە کۆمپانیای زەبەلاحی ئەمریکی بۆینگە. فڕۆکەیەکی گەورەیە کە بۆ سەرکەوتن و جێگرتنەوەی فڕۆکە کۆنەکانی بۆینگ دروستکراوە نزیکەی ٤٠٠ کوورسی لەخۆدەگرێت و ژمارەکەی بەپێی فڕۆکەی هێڵە ئاسمانییەکان دەگۆڕێت دەگۆڕێت و کێبڕکێیەکی توند لەگەڵ فڕۆکەی کۆمپانیای ئەیرباس A380 دەکات.
کۆمپانیای Airbus A380: فڕۆکەیەکی سەر بە کۆمپانیای Airbusـی ئەورووپییە بە گەورەترین فڕۆکەی مەدەنی لە ئێستادا جیادەکرێتەوە، ئەمەش خەرجییەکی زۆری هێڵی ئاسمانی پاشەکەوت دەکات بۆ دیزاینکردن و جێبەجێکردنی لەگەڵ گروپێکی گەورەی ئەندازیاران. دیزاینی فڕۆکەکە لە ساڵی ٢٠٠٥ ئاشکرا بوو یەکەمین فڕۆکەی ئەم جۆرە فڕۆکەیە لە فڕۆکەخانەی تۆلۆز لە فەڕەنسا لە مەراسیمێکی گەورەدا لەلایەن کۆمپانیای دروستکەرەوە هەڵفڕی. ٦۱٥ کورسی درێژی فڕۆکەکە نزیکەی ٧٩.٨مەتر، بەرزییەکەی لە زەویەوە۲٤٫۱ مەترە و بە زۆرترین خێرایی ۹۰۰ کیلۆمەتر/کاتژمێر دەفڕێت.
فڕۆکەی Embraer 195-E2: فڕۆکەیەکی سەر بە کۆمپانیای گەورەی بەڕازیلی Embraer یەکێکە لە نوێترین و جوانترین فڕۆکە مەدەنییەکان، بەوپێیەی بە دیزاینە نایابەکەی و گرنگیدانێکی زۆر بە ئاسوودەیی سەرنشینەکان جیادەکرێتەوە یەکەم فڕۆکە لە ساڵی ٢٠١٣ و لە ساڵی ٢٠١٨ کەوتە خزمەتەوە، فڕۆکەیەکی قەبارە مامناوەندە کە دەتوانێت ١٤٤ سەرنشین لەخۆبگرێت ٤١.٥ مەتر و بەرزییەکەی ١٠.٩ مەتر
برایانی ڕایت و پەرەوپێشچوونی فڕۆکە
لەساڵی ١٩٠٣ یەکەم فڕۆکە لەلایەن برایانی ڕایت داهێنرا و ناوی فلایەر دوو بوو، ئەم فڕۆکەیە بۆ ماوەی ١٢ چرکە بە دووری ٣٩ مەتر فڕی پاشان خێرایی دروستکردنی فڕۆکەی مەدەنی و سەربازی لەجەنگی جیهانیی یەکەم و دووەمدا خێراتر بوو.
