ناوه‌ڕۆك
ناساندن
شڵەژانی پەیوەندیکردن لە منداڵاندا (بە عەرەبی: اضطراب التواصل عند الأطفال، بە ئینگلیزی: Communication disorder in children)، منداڵێک کە کێشەی پەیوەندی لەگەڵ کەسانی دیکەدا هەیە لەوانەیە کەسی بەرانبەر لە منداڵەکە تێنەگات. هەروەها منداڵەکە لەوانەیە کێشەی هەبێت لەگەڵ هەڵبژاردنی وشە، ڕێکخستنی وشە، یان پێکهاتەی ڕستە.
گرفتەکانی پەیوەندیکردن چەند جۆرێکە
- گرفت لە دەربڕین، منداڵ کێشەی تێگەیشتنی لە زمانی قسەکردن هەیە.
- ناڕێکی زمان، منداڵ کێشەی گەشەکردنی زمان و قسەکردنی هەیە.
- ناڕێکی قسەکردن، منداڵ بە سەختی وشەکان دەردەبڕێت بە ڕوونی لە تەمەنێکی دیاریکراودا هەستی پێدەکرێت.
- تێکچوونی پەیوەندی کۆمەڵایەتی، منداڵ کێشەی هەیە لەگەڵ پەیوەندی زارەکی و نازارەکی کە بەهۆی کێشەی بیرکردنەوەوە دروست نابێت.
چی دەبێتە هۆی تێکچوونی پەیوەندی لە منداڵدا؟
- کێشەی جەستەیی وەک کێشەی مێشک یان گەشەی ماسولکە.
- بەرکەوتنی دایک بە ژەهر لە کاتی دووگیانیدا وەک دەرمانی نایاسایی.
- کێشەی بۆماوەیی.
کام ڕەگەز زیاتر مەترسییان لەسەرە لە تووشبوون بە شڵەژانی پەیوەندیکردن؟
کوڕان زیاتر لە کچان تووشی شڵەژانی پەیوەندیکردن دەبن، لێکۆڵەران نازانن بۆچی، ئەو منداڵانەی ئەم شڵەژانەیان هەیە زۆرجار کێشەی دەروونییان هەیە.
نیشانەکانی تێکچوونی پەیوەندی لە منداڵدا چین؟
هەر منداڵێک لەوانەیە نیشانەی جیاوازی هەبێت، ئەمانە باوترین نیشانەکانی منداڵن:
- بە هیچ شێوەیەک قسە ناکات.
- کێشە لە تێگەیشتن لە ئاڕاستە سادەکان یان ناونانی تەنەکان.
- زۆربەی ئەو منداڵانەی کە ئەم شڵەژانەیان هەیە دەتوانن قسە بکەن تا ئەو کاتەی دەچنە قوتابخانە، بەڵام هێشتا کێشەیان هەیە لە پەیوەندیکردن.
- زۆر جار کێشەی تێگەیشتن و دروستکردنی وشەیان هەیە، هەرزەکارەکان لەوانەیە کێشەی زیاتریان هەبێت لە تێگەیشتن یان دەربڕینی هەندێک لە بیرۆکەکان.
- دووبارەکردنەوەی دەنگ یان وشە.
- چاو تروکاندن لە کاتی قسەکردندا.
- وەستانەوە لە کاتی قسەکردندا.
شڵەژانی پەیوەندیکردن لە منداڵدا چۆن دەستنیشان دەکرێت؟
زۆربەی ئەو منداڵانەی کە ئەم شڵەژانەیان هەیە ڕەوانەی پزیشکێکی پسپۆڕی قسەکردن دەکرێن، کە پسپۆڕێکی قسەکردنە کە مامەڵە لەگەڵ ئەو منداڵانە دەکات کە کێشەی پەیوەندیکردنیان هەیە، هەروەها ڕەنگە پێویست بکات منداڵەکەت سەردانی پزیشکی دەروونی بکات، ئەمە زۆرجار ئەگەر منداڵەکە کێشەی سۆزداری یان ڕەفتاری هەبوو.
شڵەژانەکانی پەیوەندیکردن لە منداڵدا چۆن چارەسەر دەکرێن؟
چارەسەر پشت دەبەستێت بە نیشانەکانی منداڵەکەت، تەمەن و تەندروستی گشتی، هەروەها پشت دەبەستێت بەوەی کە دۆخەکە چەندە قورسە، پزیشکێکی پسپۆڕی قسەکردن لەگەڵ منداڵەکەت کار دەکات بۆ باشترکردنی توانای پەیوەندیکردنی منداڵەکەت، چارەسەر زۆرجار هەوڵێکی تیمە، دایکان و باوکان، مامۆستایان و پسپۆڕانی تەندروستی دەروونیش دەتوانن بەشدار بن، چارەسەر لەوانەیە ئەمانە بگرێتەوە:
- پشتیوانی تاک یان گروپ
- پۆلە تایبەتەکان
- خۆت بەدووربگرە لە دەربڕینی نیگەرانی زۆر دەربارەی کێشەکە، کە لە ڕاستیدا دەتوانێت بابەتەکە خراپتر بکات.
- بە ئارامی گوێ لە منداڵەکەت بگرە، پەیوەندی چاو بهێڵەوە و مەپچڕێنە، خۆشەویستی و قبوڵکردن نیشان بدە، کات تەرخان بکە بۆ قسەکردن لەگەڵ منداڵەکەت.
ئایا دەتوانم یارمەتی منداڵەکەم بدەم لە ڕێگریکردن لە تووشبوونی بە شڵەژانەکانی پەیوەندی؟
لە ئێستادا پسپۆڕان نازانن چۆن ڕێگری لەو شڵەژانانە بگرن. بەڵام زوو دۆزینەوەی گرفتەکە لە منداڵدا و گرتنەبەری هەنگاوەکان دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕیگریکردن و باشترکردنی منداڵەکەت.
چۆن دەتوانم یارمەتی منداڵەکەم بدەم لەگەڵ نەخۆشی پەیوەندیکردن بژیت؟
- هەموو چاوپێکەوتنەکان لەگەڵ چاودێری تەندروستی منداڵەکەتدا بهێڵەوە، ئاگاداری تەندروستی منداڵەکەت بە.
- تا زووتر هەست بە گرفتەکە بکەیت، ئەوە ئەگەری سەرکەوتنی بەسەر گرفتەکەدا زیاترە.
- دەتوانن سوود لە خزمەتگوزارییەکان وەربگرن، ئەو خزمەتگوزارییانە لە قوتابخانە یان لە ژووری تاکەکەسیدا پێشکەش دەکرێت بەو منداڵانەی کە ئەم جۆرە گرفتەیان هەیە.
کەی پێویستە پەیوەندی بە خزمەتگوزاری تەندروستی منداڵەکەمەوە بکەم؟
پەیوەندی بکە بە چاودێری تەندروستی منداڵەکەت ئەگەر:
- ئەو نیشانانەی کە باشتر نابن و خراپتر دەبن.
- نیشانە نوێیەکان کە گەشە دەکەن.
- نیشانەکانی دڵەڕاوکێ، خەمۆکی، یان ڕەفتارەکانی تر کە لەوانەیە پەیوەندییان هەبێت بە شڵەژانی پەیوەندیکردن.
