ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چۆن متمانە بەخۆبوون لە منداڵەکەمدا دروست بکەم، (بە عەرەبی: كيف أبني الثقه في أطفالي، بە ئینگلیزی: How do I build confidence in my children)، هەندێکیان متمانەبەخۆبوونیان بەستوویانەتەوە بە چاوەڕوانییەکانی تاک لە ئەدای خۆی و ڕادەی خۆبەگەورەزانین و هەڵسەنگاندنی ئەم نمایشە، هەندێکی تریش بەستوویانەتەوە بە زانینی تاک لە تواناکانی، توانای ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان، بە ئامانجی گەیشتن بە سەرکەوتن، ئەمە بەو واتایەیە کە متمانە بەخۆبوون بە پلەی یەکەم لەسەر ئەدای تاک لە داهاتوودا و ڕادەی سەرکەوتنەکەی دامەزراوە بەڵام ئەمە بەو واتایە نییە کە نکۆڵی لە ئەدای تاک لە ڕابردوودا دەکات، بەڵکو بە واتای ئەوە دێت کە لەسەر بنەمای ئەوە دامەزراوە، بۆ بەدەستهێنانی سەرکەوتن لە داهاتوودا.
شایەنی باسە ئەو ئەزموونە ئەرێنییانەی کە تاک بەرکەوتەی دەبن، یارمەتی تاک دەدەن بۆ گەیشتن بە خۆبەدیهێنان، بەم شێوەیەش متمانە بەخۆبوون بەدەست دەهێنێت، لە کاتێکدا ئەزموونە نەرێنییەکان لەوانەیە ببنە هۆی کێشە و گرفتێک کە ڕێگری لە تاکەکەس دەکات لە گەیشتن بە متمانە بەخۆبوون، چونکە ئەم ئەزموونانە بەشدارییەکی زۆر دەکەن لە گەیاندنی پەیامی نەرێنی بۆ خود، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی ئەم پەیامانە ببنە بەشێک لە تێڕوانینی تاک بۆ خۆی و ئەو ژینگەیەی کە تێیدا دەژیت.
چۆن متمانە لای منداڵان دروست بکەین
- زۆرجار منداڵان لە ژێر کاریگەری ئەو تاکانەدان کە دەوریان داوە و لە ڕێگای دایک و باوکەوە منداڵ بەها و داب و نەریتەکان بەدەست دەهێنێت بۆ ئەوەی متمانە بە منداڵەکە دروست بکات، پێویستە دایک و باوک منداڵەکانیان هان بدەن.
- یارمەتیدانی منداڵ بۆ باشترکردنی وێنەی خۆی بۆ خۆی، بە بەهێزکردنی، جا بە بەکارهێنانی زمانی زارەکی، وەک بەکارهێنانی وشەی سەرسوڕهێنەریان سوپاس لە کاتی تەواوکردنی کارێکی دیاریکراودا، یان بە بەکارهێنانی زمانی نازارەکی، وەک وەک باوەشکردن، زۆر گرنگە یارمەتیدانی منداڵەکە بە قسەکردنی ئەرێنی بەخۆیەوە، وەک پێی بڵێیت: هەرچەندە ئەم ئەرکە قورسە، بەڵام توانای بەدیهێنانیت هەیە.
- وشەی هاندان بەکاربهێنە بۆ ئەو کوالیتییەی کە منداڵەکە دەیەوێت بەدەستی بهێنێت بۆ نموونە ئەگەر منداڵەکە دانی بە کارێکی هەڵەدا ناوە کە کردوویەتی، واتە پەنای بۆ ڕاستگۆیی بردووە، دەبێت بەهێز بکرێت و وا لێبکرێت هەست بە شانازی بکات، بەهۆی توانای گێڕانەوەی ڕاستی و بەرپرسیارێتی خۆی.
- فێرکردنی منداڵەکەت چۆن لە هەڵەکانی فێربێت، بە هاندانی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی شکست، جگە لەوەی باسی هەندێک لەو ڕووبەڕووبوونەوانەی بۆ دەکەیت کە کەسانی دیکە ڕووبەڕوویان بووەتەوە کاتێک لە تەمەنی ئەودا بوون، چۆن بەسەریاندا زاڵبوون، بۆ ئەوەی بزانین کە هەموو مرۆڤەکان بەرەوڕووی تەحەددیات دەبنەوە، هەموویان دەتوانن بەسەریاندا زاڵ بن.
- ناسینی بەرژەوەندییەکانی منداڵ و پەرەپێدانیان، وەک چۆن زانینی ئەم بەرژەوەندییانە متمانەی بەخۆی زیاد دەکات، هەروەها پێویستە دوور بکەوێتەوە لە ناچارکردنی منداڵ بۆ ئەنجامدانی کارێکی دیاریکراو، بۆ ئەوەی هەست بە بە ئەنجام گەیشتن بکات بۆ ئەو کارەی کە دەیکات.
- فێرکردنی منداڵ چۆن مامەڵە لەگەڵ ترسەکانی بکات، بە قسەکردن لەگەڵیدا، دڵنیاکردنەوەی، پاداشتکردنی ڕەفتارە بوێرەکانی، یان بە بەرکەوتنی منداڵەکە بۆ هەندێک بارودۆخی سەخت، کە بۆ ماوەیەکی کورت کۆنترۆڵ دەکرێن، بۆ نموونە ئەگەر منداڵەکەت بترسێت لە قسەکردن لەگەڵ کەسانی تر، دەتوانرێت ڕابهێنرێت کە بڵێت: بۆ ماوەی ١٥ خولەک بە هەرکەسێک کە لە بازاڕدا چاوت پێی بکەوێت، بڵێ سڵاو و گرنگە کە لەگەڵ وتنی ئەم وشەیە بە وشەی هاندان لەگەڵیدا بیت.
- دەربڕینی خۆشەویستی ئاڕاستەی منداڵەکە دەکرێت هەرکاتێک دەرفەتێک هاتە پێشەوە، کردنی هەستی شانازی و قەدرزانی کاتێک بە شێوەیەکی گونجاو ڕەفتار دەکات، بەهۆی ئاستە بەرزەکەی لە قوتابخانە دەبێت وا لێبکرێت هەست بە خۆشەویستی بکات بەبێ گوێدانە بارودۆخەکە.
- منداڵەکەت فێر بکە پشت بەخۆی ببەستێت، وەک ئامادەکردن و خواردنی خواردن بە تەنیا، تەنانەت ئەگەر ئەمە هەندێک ئاژاوەی لێبکەوێتەوە، ئەمەش یارمەتی دەدات لە هەڵەکانی فێربێت.
- بەهێزکردنی خاڵە بەهێزەکانی منداڵ بە پێدانی هەندێک ئەرک کە توانای ئەنجامدانی هەیە.
- دوور بکەوەرەوە لە تاوانبارکردنی منداڵ؛ ئەمەش لەبەرئەوەی منداڵ لە سەردەمی منداڵیدا پشت بەخۆی دەبەستێت بە تێڕوانینی دایک و باوکی بۆی و هەوڵدان بۆ دڵخۆشکردنی ئەوان گرنگە ئامانجی ڕاستی دابنرێت کە لەگەڵ تەمەن و قۆناغی گەشەکردنی منداڵەکەدا بگونجێت، و بەراورد نەکرێت لەگەڵیدا هاوپۆلەکانی تری. چونکە ئەوە متمانەی بەخۆی کەمدەکاتەوە.
چۆن متمانە بەخۆبوون زیاد بکەین
چەندین شێواز هەیە: بۆ زیادکردنی متمانەی تاک بەخۆی، لەوانە:
- گەڕان بەدوای ئامانجی نوێ و ئەزموونی نوێ و دەورەدانی تاک بە کەسانی ئەرێنی بەشدارە لە زیادکردنی متمانە بەخۆبوونی، هەروەها یارمەتیدەرە بۆ گۆڕینی تێڕوانینی تاک بۆ خۆی و ئەو ژیانەی کە تێیدا دەژیت.
- قبووڵکردنی تاک بۆ خۆی، زانینی خاڵە بەهێزەکانی، بەرزکردنەوەیان، چارەسەرکردنی خاڵە لاوازەکانی و مامەڵەکردن لەگەڵیان، ئەمە جگە لە هەستکردن بە ڕەزامەندی تاکەکەس، بەبێ گوێدانە ئەو بارودۆخەی تێیدا دەژیت، چونکە ئەمانە شتگەلێکن کە یارمەتیدەرن متمانەی تاک بەخۆ زیاد دەکات.
- تاک هەوڵ دەدات بۆ گەیشتن بەو ئامانجانەی کە ئاواتەخوازە، لە ئەگەری ناڕازیبوونیان لە هەموو ئاستەکاندا، چ لە شوێنی کار یان ژیانی کۆمەڵایەتیدا بیگۆڕێت و ئەمەش بە دابەشکردنی ئەو ئامانجە گەورانە بۆ ئامانجی بچووک ئەنجام دەدرێت.
- گرنگیدان بە قسەکردنی ئەرێنی بەخۆوە، بۆ زیادکردنی متمانەی تاک بەخۆی، وەک ئەوەی تاک بەخۆی بڵێت کەسێکی باشە، شایەنی سەرنجە و توانای ئەوەی هەیە ڕووبەڕووی هەموو ئەو سەختییە ببێتەوە کە ڕووبەڕووی دەبێتەوە.
گرنگی متمانە بەخۆبوون
بوونی متمانە بەخۆبوون لە تاکدا ڕەنگە ژیانی خۆی و هەستەکانی بۆ باشتر بگۆڕێت، لەکاتێکدا ڕەنگە نەبوونی متمانە بەخۆبوون کاریگەری لەسەر خۆی و ژیانی هەبێت، گرنگی متمانە بەخۆبوون لەمانەی خوارەوەدایە:
- متمانە بەخۆبوون بەشێوەیەکی بەرچاو دڵەڕاوکێ و ترس لە تاکدا کەمدەکاتەوە، ئەمەش وا دەکات مرۆڤ بتوانێت بەسەر ئەو کێشە و مەترسیانەدا زاڵ بێت کە لە ژیاندا ڕووبەڕووی دەبێتەوە، لەڕێگای کۆنترۆڵکردنی بیرکردنەوە نەرێنییەکان و قسەکردنی نەرێنی بەخۆیەوە، هەموو ئەمانەش توانا و هێزی پەرەپێدەدەن بۆ ڕووبەڕووبوونەوە، بڕیارەکانی پەیوەست بە ژیانی خۆی بدات.
- متمانە بەخۆبوون یارمەتیدەرە بۆ دروستکردنی پاڵنەرێکی بەهێز لە تاکدا، بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوت و گەڕان بەدوای سەرکەوتن لە ژیانیدا، پاڵنەریشی پێدەبەخشێت، بۆ ئەوەی ڕووبەڕووی شکست ببێتەوە، لێی فێربێت و تەنانەت بەسەریدا زاڵ بێت و بەم شێوەیەش ئەو ئامانجانە بگات کە بەدوایدا دەگەڕێت.
- متمانە بەخۆبوون بەشدارییەکی زۆر دەکات لە زیادکردنی کارلێکی تاک لەگەڵ ئەوانی دیکە، بۆیە شێوازی پەیوەندیکردنی لەگەڵ ئەوان دەبێتە ڕاستەقینە، دوورە لە دەستکرد، تاک هەمیشە حەز دەکات پێگەی کۆمەڵایەتی خۆی لەنێو ئەوانی تردا باشتر بکات و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی باشتر بکات.
- متمانە بەخۆبوون یارمەتی تاک دەدات خۆی بناسێت، لاوازییەکانی تاک قبوڵ بکات، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ پەرەپێدانی تواناکانی تاک.
