ناوه‌ڕۆك
ناساندن
هەوکردنی پێست بە بەکتریا یان هەوکردنەکانی پێست بە بەکتریا (بە ئینگلیزی: Bacterial skin infections، بە عەرەبی: الالتهابات الجلدية البكتيرية) ئەم جۆرە هەوکردنەی پێست بەهۆی بوارێکی فراوان لە بەکتریاوە دروست دەبێت، زۆربەی کات بەهۆی بەکتریاکانی ستافیلۆکۆکای یان سترێپتۆکۆکای، یان هەندێک جار لەلایەن هەردوو جۆرە بەکتریاکەوە دەبێت. هەروەها بەکتریای کەمتر باو لەوانەیە ڕۆڵی هەبێت لەو کەسانەی کە لە نەخۆشخانەدان، ئەوانەی لە خانەی بەساڵاچوان دەژین، یان لە کاتی چالاکی دیاریکراودا وەک باخداری یان مەلەکردن لە حەوز یان لە دەریادا.
لە زۆربەی حاڵەتەکاندا، تایبەتمەندی شێوەیی جیاواز هەیە کە ڕێگە بە پزیشکەکان دەدات بۆ ناسینەوەی ئەگەری چارەسەر و گەڕانەوەی دۆخەکە. بەپێی ئەوە، زۆربەی هەوکردنە پێستییەکان دەبنە هۆی هەوکردنی پەنەماوی، سووربوونەوەی پێست، یان نیشانەکانی تری هەوکردن بەڵام لەگەڵیشیدا دەتوانێت ببێتە هۆی کەڵەکەبوونی کێم و پیسی یان شلە.
پشکنینی کلینیکی ، لە هەندێک حاڵەتدا، بەکارهێنانی ڕەنگکردنی میکرۆبایۆلۆجی و بەکارهێنانی چاندن بۆ کێم یان دەردراوەکە بە زۆری گونجاوە بۆ دەستنیشانکردنی نەخۆشیەکە. کاتێک چارەسەری دژە بەکتریا پێویستە، دەرمانەکان چالاکن دژی وردەزیندەوەری گرام ئەرێنی (وەک نەوەی دووەمی پێنیسیلینەکان، سێفالۆسپۆرینەکان و فلۆرۆکینۆلۆنەکان) پێویستە وەک چارەسەرێکی هەڵبژاردن ڕەچاو بکرێت، هەروەها پشکنینی هەستیاری جیاکردنەوەی گریمانەیی دەبێت بەردەوام بێت کاتێک بەرگری لە زیادبووندایە.
خستنەوەی هەوکردنی بەکتریایی پێست
هەرچەندە زۆرێک لە جۆرەکانی بەکتریای جیاواز بەرکەوتنیان هەیە یان لەوانەیە لەسەر پێست نیشتەجێ بن، بەڵام بە بەربەستێکی زۆر کارا دادەنرێن دژی داگیرکردن و هەوکردنی بەکتریایی دواتر. زۆربەی حاڵەتە باوەکان کە دەتوانێت کەسێک بۆ هەوکردن بە بەکتریای پێست دروستی بکات ئەو حاڵەتانە دەگرێتەوە کە لە کاتی شکان و برینداربوونی دیواری پێستدا هەیە. لەبەر ئەوە، ترۆما وەک ڕووشان، کڕاندن، برین، یان پارچە پارچەبوون لەوانەیە ببێتە هۆی لاوازبوونی پێست.
هەروەها هەندێک لە گروپەکان مەترسی تووشبوونیان بە هەوکردنە گوازراوەکان زیاترە. نەخۆشەکانی شەکرە بەزۆری لێشاوی خوێنی خراپیان هەیە (بە تایبەتی بۆ دەست و پێیەکان)، لە کاتێکدا بەرزی ئاستی گلوکۆز لە خوێندا بە شێوەیەکی بەرچاو ئامادەیی خڕۆکە سپییەکان کەم دەکەنەوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەوکردن. نەخۆشە بەتەمەنەکان، ئەو کەسانەی کە ئایدزیان هەیە یان ئەوانەی چارەسەری کیمیایییان هەیە لە مەترسییەکی تایبەتدان بەهۆی لاوازبوونی کۆئەندامی بەرگرییانەوە.
هەوکردنی بەکتریای پێستی سەرەتایی
زیندەوەرێکی تاکخانە بە زۆری هەوکردنی سەرەتایی بەکتریای پێست دەست پێدەکات، زۆربەی کات لە پێستی ئاساییدا ڕوودەدات و بە ڕێڕەوی تایبەتمەندی و شێوەیی دەردەکەوێت. باوترین نەخۆشی پەیوەندیدار بەم جۆرە هەوکردنە Streptococcus pyogenes ،Staphylococcus aureus و هەندێک جار بەکتریای Coryneform. هەندێک لە نموونە باوەکان بریتین لە هەوکردنی سەلکی موو، زیپکە دروستکردنی پێست و سووربوونەوی پێست.
زیپکە دروستکردنی پێست یان ئیمپێتیگۆ (Impetigo) هەوکردنێکی بەکتریایی ڕووکەشی یان لەسەر چینی توێژی پێست دروست دەبێت کە زۆربەی کات لە منداڵاندا لە مانگی شێی هاویندا دەبینرێت. شێوەیەکی زاڵی نەخۆشییەکە جۆرێکی نا-بڵقدارە کە لەگەڵ یەک شوێنی زیپکە یان کۆمەڵەیەک دەردەکەوێت لە ناوچە بەرکەوتووەکانی پێست. ئیمپێتیگۆ یەکەم جار لە شێوەی vesicles بچووک یان کیسێکی پڕ لە کێم دەردەکەوێت کە دەتەقێت و توێکڵێکی زەردی هەنگوینی ئەستوور پێکدەهێنێت.
هەوکردنی سەلکی موو (بەڵام لەگەڵیدا دەکرێت بەهۆی ورووژاندنی کیمیایی یان برینداری جەستەییەوە دروست ببێت). جۆری ڕووکەشی هەوکردنی سەلکی موو کە بەهۆی Staphylococcus aureus دروست دەبێت وەک دەرپەڕیوێکی بێ ئازار یان نەرم دەردەکەوێت کە زۆرجار بەبێ برین چاک دەبێتەوە. هەوکردنەکە زیاتر بڵاودەبێتەوە بۆ ناو سەلکی موو لە هەوکردنی قووڵی سەلکی موودا، لە کاتێکدا کە قنچکە یان زیکەکە شانەی ژێر پێست دەگرێتەوە.
سووربوونی پێست بەهۆی بەکتریایی گرام نەرێنی کۆریناباکتەریەمەوە Corynebacterium minutissimum دروست دەبێت، کە (لە ژێر بارودۆخی داگیرکردن یان شێدا) بڵاو دەبێتەوە و دەبێتە هۆی هەوکردنی ڕووی پێست و بە دیارترینیان ناوچەی نێوان پێست. برینەکان لە شێوەی پەڵەکانن کە لە سەرەتادا ڕەنگی پەمەیین و وشکن و دواتر قاوەیی دەبن.
هەوکردنی بەکتریای پێستی دووەمی
پێستی شێدار و تێکچوو ژینگەیەکی دەرفەتخواز دابین دەکات بۆ جۆرە جیاوازەکانی بەکتریا بۆ گەشەکردن و ئەوەی ببنە هۆی هەوکردنی دووەمی پێست (زۆرجار وەک حاڵەتێکی زۆرباو دانراوە). هەندێک لە نموونە باوەکان هەوکردنی نێوان پەنجەکانی پێیە. لەگەڵ ئەوەشدا، هەوکردنی جۆراوجۆری سیستەمیش (بڵاوبووەوە بە لەشدا) دەتوانێت نیشانەی پێستی هەبێت.
ئینتەرتریگۆ (Intertrigo) نەخۆشییەکی درێژخایەنی پێستە لەگەڵ دەستپێکردنی هەستی پێوەدان و سووتانەوە لە پێستدا لەگەڵ خروش (یان خوران). ئەم هەوکردنە بەکتریاییە دووەمییە لە پێستدا، کە زۆربەی کات لەو نەخۆشانەدا دەبینرێت کە قەڵەوییان هەیە و ئەوانەی لە جێگادا دەژین، بەهۆی زیادبوونی ژمارەی بەکتریا سروشتییەکانی جەستە یان بەکتریا سوودبەخشەکانەوە دروست دەبێت.
هەوکردنی پێی وەرزشەوان کە بە توندی وەک هەوکردنی کەڕوو سەیر دەکرێت و بە هۆکاری کەڕووەوە ڕوودەدات. لەگەڵ ئەوەشدا، ئێستا زانراوە کە کەڕووەکە دەتوانێت ژینگەیەکی گونجاو دروست بکات بۆ گەشەکردنێکی زۆر لە جۆرەکانی Brevibacterium و هەندێک corynebacteria. ئەو ئەنزیمە شیکەرەوەی پڕۆتینانەی کە لەلایەن هەندێک لەو بەکتریایەوە دەردەدرێن، دەتوانن ئەم کێشەیە زیاتر خراپتر بکەن.
