ناوه‌ڕۆك
سەرەتا
حەوت ئامۆژگاری بۆ پاراستنی چاوەکانت لە هاویندا (بە ئینگلیزی; seven tips to keep your eyes in the summer، بە عەرەبی; سبعة نصائح للحفاظ على عينيك في الصيف) گەرمی هاوین و تیشکی خۆر دەتوانێت زیان بە چاوەکانت بگەیەنێت ئەگەر پارێزگاری لێ نەکەیت. ئەم ڕێنماییانە تاقی بکەرەوە بۆ ئەوەی چاوەکانت بە درێژایی هاوین بە تەندروستی و ئاسودەیی بهێڵیتەوە.
بەگوێرەی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی، پانزە ملیۆن کەس لە جیهاندا نابینان بەهۆی ئاوی سپییەوە، لەوانەیە زیاتر لە ١٠ لە سەدی ئەو کەسانە هۆکاری نەخۆشییەکە تیایاندا بە هۆی بەرکەوتنی تیشکی سەروو وەنەوشەییەوە بوو بێت. چەند ڕێگایەکی ئاسان بۆ ئەوەی خۆر زیان بە چاوەکانت نەگەیەنێت لەوانە; پاراستنی چاوەکانت لە خۆر و کەش و هەوای گەرم بەکارهێنانی چاویلکەی خۆر هەروەها خواردنی هاوسەنگ، هەروەها کۆمەڵێک ڕێگای کەش هەن ئەمانەش هەموو دەبنە دەرخەری ئەوەی چەندین ڕێگا هەیە بۆ پاراستنی چاوەکان لە گەرمای هاوینان.
چەند ئامۆژگاریەکی زانستی بۆ چاودێری چاو لە هاویندا
چاویلکەی خۆر لە چاو بکە
یەکێک لە ئاسانترین و جوانترین ڕێگاکان بۆ گرنگیدان بە چاوەکانت ئەوەیە کە چاویلکەی خۆر لە ڕۆژدا لە چاو بکەیت. ئەمە لە کاتێک دایە کە چاوەکانت لە بەرکەوتنی تیشکی خۆر پارێزراو نین، چونکە بەرکەوتنیان دەبێت بە چەندین جۆری تیشکی سەروو وەنەوشەیی، کە دەتوانێت مەترسی تووشبوون بە هەندێک نەخۆشی چاو زیاد بکات، لەوانە هەوکردنی کۆڕنیە بە تیشک photokeratitis و ئاوی سپی.
چاوەکانت لە وشکبوون بپارێزە
لە وەرزی هاویندا، چاوەکانت دەکرێت بە خێرایی وشک بن، بەتایبەتی ئەگەر لە کەش و هەوایەکی وشکدا بژیت، بۆ ڕێگرتن لەمەش بە بەردەوامی لە شوێنی هەوا گۆڕکێدا دانیشە یان کاتێکی زۆر لە مەلەوانگەدا بەسەر ببە. چاوە وشک بووەکان لەوانەیە دەرئەنجامی ناخۆشییان هەبێت، کە دەبێتە هۆی سوتانەوە و هەستیاری بە ڕووناکی، هەروەها لەوانەیە خراپتر بێت ئەگەر هاوێنەی بەرکەوتن لە چاو بکرێت.
دوورکەوتنەوە لە کحول
خواردنەوەی کحول بە هەمان شێوە دەتوانێت چاوەکانت وشک بکاتەوە، بۆیە کەمکردنەوەی خواردنەوە کحولییەکان یارمەتیت دەدات چاوەکانت زیاتر شێدار بن و بەمەش مەترسی وشکبوونەوە ڕابگریت.
خواردنێکی هاوسەنگ بخۆ
خواردنی ژەمە خۆراکییەکان دەکرێت سوود بگەیەنێت بە تەندروستی چاو. بە تایبەتی، دەتوانیت پلانێکی خۆراکی هاوسەنگ دروست بکەیت کە چەندین خۆراکی دەوڵەمەند بە دژە ئۆکسان لەخۆ دەگرێت و پشتگیری تەندروستی چاو دەکات. بۆ نموونە، ڤیتامین C لەوانەیە یارمەتیت بدات لە کەم کردنەوەی مەترسی تووشبوون بە ئاوی سپی چاو. سەرچاوە باشەکانی ئەم ڤیتامینە بریتین لە بیبەری شیرینی خاو، پرتەقاڵ و گێزەر. بە هەمان شێوە، ڤیتامین E چاوەکانت لە تەنە سەربەستەکان دەپارێزێت، کە دەتوانێت شانەی چاوەکانت تێکبدات. دەتوانیت ڤیتامین E لە تۆوەکان، بندوق و پەتاتەی شیرین بدۆزیتەوە. کۆتا ڤیتامین بۆ تەندروست مانەوەی چاو، بریتییە لە ڤیتامین A کە پاڵپشتی کرداری چاوی گونجاو دەکات و لە خۆراکەکاندا دەدۆزرێتەوە وەک گەڵا سەوزەکان و میوەی پرتەقاڵ. بە هەمان شێوە، هەندێک خۆراک هەن کە بۆ تەندروستی چاو باش نین. خواردنەوە شەکراوییەکان و خواردنە سوێرکراوەکان، بۆ نموونە خواردنی خواردنە شیرینەکان دەتوانن مەترسی شەکرە و دواتر بەهۆی شەکرەوە نەخۆشی تۆڕەی چاو زیاد بکەن.
کات بۆ تەماشاکردنی شاشەکان سنووردار بکە
سەیرکردنی لاپتۆپ یان شاشەی مۆبایل بۆ ماوەیەکی زۆر دەبێتە هۆی هەستیار بوونی چاوەکانت و دەبێتە هۆی نەخۆشییەک کە پێی دەوترێت ڕەتاندنی چاو. نیشانە باوەکانی ڕەتاندنی چاو بریتییە لە سەرئێشە، هەستیاری بە ڕووناکی، ئێشی چاو و تێکچوونی بینین. لەگەڵ ئەوەی بە گوێرەی هەندێک کار و پیشە، خۆ بەدوورگرتن لە لە تەماشاکردنی شاشە لەوانەیە واقیعی نەبێت. لەگەڵ ئەوەشدا، هەندێک تاکتیکی چاودێری چاو هەیە کە دەتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ سنووردارکردنی کاریگەری شاشە دیجیتاڵییەکان لەسەر چاوەکانت. کۆمەڵەی پێوانی بینایی (ئۆپتۆمەتری) ئەمریکی پێشنیاری ئەوە دەکات کە یاسای ٢٠-٢٠-٢٠ بەکاربهێنیت لە کاتی بەکارهێنانی شاشەی ئەلیکترۆنی. ئەمە مانای ئەوەیە کە ٢٠ چرکە پشوو بدە لە هەموو شاشەکان، بەلایەنی کەمەوە بۆ هەر ٢٠ خولەک جارێک و سەیرکردنی تەنێک کە ٢٠ مەتر دوورە. ستراتیژی تر بۆ پاراستنی چاوەکانت لە شاشە دیجیتاڵییەکان بریتییە لە کەمکردنەوەی ڕووناکی لەسەر ئامێرەکانت، گۆڕینی بۆ دۆخی تاریک و بەکارهێنانی چاویلکەی شین-ڕووناکی- بلۆککراو.
خۆت بەدوور بگرە لە سەیرکردنی ڕاستەوخۆی خۆر
سەیرکردنی خۆر بۆ ماوەیەکی زۆر تەنها ناخۆش نییە، بەڵکو لەوانەیە ببێتە هۆی زیانی گەورە و هەندێک جار هەمیشەیی بۆ چاوەکانت. کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی خۆر دەچێتە ناو چاوەکانتەوە، ئەوا دەتوانێت ڕادیکاڵی ئازاد پێکبهێنێت و زیان بە تۆڕەکانت بگەیەنێت، لەوانەیە ببێتە هۆی نەخۆشییەک کە بە پەیوەندیدار بە تیشکی خۆر یان نەخۆشی تۆڕەی خۆرەکی ناسراوە. نیشانە سووکەکانی نەخۆشی تۆڕەی خۆرەکی دەکرێت لە ئاوی چاوەوە بۆ ئازاری چاو و بۆ سەرئێشە بێت. ئەگەر حاڵەتەکە توندتر بوو، لەوانەیە تێکچوونی بینین یان خاڵی کوێر دروست ببێت. بە جۆرێک بۆ هەندێک کەس ئەم کاریگەرییانە چاک بوونەوەیان نییە.
پارێزگاری لە چاوەکانت بکە لەکاتی چوونە دەرەوە یان وەرزش کردن
جگە لە بەکارهێنانی چاویلکەی خۆر، چەند ڕێگایەکی کاریگەر هەیە بۆ پاراستنی چاوەکانت کاتێک کات لە دەرەوە بەسەر دەبەیت. بۆ نموونە، ئەگەر لە باخچەیت یان پیاسە دەکەیت، دەتوانیت کڵاوێکی گەورە یان شەبقە لەسەر بکەیت بۆ ئەوەی چاوەکانت دابپۆشن. ئەگەر بەرەو کەنار دەریا یان حەوزێک دەڕۆیت، چاویلکە ببە بۆ پاراستنی چاوەکانت لە ئاو و خوێ و کلۆر کە ئەمە وادەکات چاوی مەلەوان پارێزراو بمێنێتەوە. بە هەمان شێوە، ئەگەر وەرزش دەکەیت، دڵنیابە لەوەی چاویلکەی پاراستن لەچاو بکەیت بۆ کەمکردنەوەی مەترسی برینی چاو. بە هەر جۆرێک بێت گرنگە کە کرێمی خۆر لەسەر دەموچاوت بەکاربهێنیت بۆ ئەوەی ڕێگری بکەیت لە سوتانی چاوەکانت یان پێستی هەستیاری دەوروبەری چاوەکانت.
خەوێکی باش
خەوێکی باش هۆکارێکی باشی تەندروست مانەوەی چاوەکانە. ئەگەر لە خەوێکی خراپ لە خەو هەستاویت بە چاوی وشک و خوراوەوە، واتا ئەزموونی ئەوەت کردووە کە چۆن کەمخەوی جۆرایەتی دەتوانێت کاریگەری لەسەر تەندروستی چاوەکانت هەبێت، هەروەها زانستیش پشتگیری ئەوەی کردووە. لە یەکێک لە توێژینەوەکاندا توێژەران پەیوەندییەکیان دۆزیوەتەوە لە نێوان خەوی کوالێتی نزم و نەخۆشی وشکبوونی چاو. هەروەها کاتێک ماندوویت ئەگەری ئەوەت زیاترە چاوەکانت بخورێنیت، کە لەوانەیە ببێتە هۆی زیان گەیاندن بە چاو یان هەوکردن.
