ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کاریگەری لێبوردەیی لەسەر تەندروستی دەروونی و جەستەیی (بە ئینگلیزی: The impact of forgiveness on mental and physical health، بە عەرەبی: تأثير التسامح على الصحة العقلية والجسدية) لێبوردەیی و لێخۆشبوون سیفەتێکی مرۆڤە و واتای وازھێنان لە ڕق و کینەیە. کە دەکرێت ئەم سیفەتە کاربکاتە سەر تەندروستی و دەرووندروستی تاکەکان.
کاتێک کەسێک کە گرنگی پێ دەدەیت ئازارت دەدات، تۆ دەتوانیت لەم کاتەدا یان بەردەوام بیت لە تووڕەیی و ڕق و کینە یانیش لێخۆشبوون هەڵبژێریت و بەرەو پێشەوە بڕۆیت.
ئەگەر ئەمە ناکۆکییەکی سادە بێت لەگەڵ هاوسەرەکەت یان ڕق و کینەیەکی درێژخایەن بەرامبەر ئەندامێکی خێزان یان هاوڕێیەک بێت، ناکۆکی چارەسەرنەکراو لەوانەیە قووڵتر بێت لەوەی کە بیری لێ بکەیتەوە، لەوانەیە کاریگەری لەسەر تەندروستی جەستەییت هەبێت. هەواڵە خۆشەکە ئەوەیە توێژینەوەکان ئەوەیان دەرخستووە کە بە کرداری لێخۆشبوون دەتوانێت خەڵاتێکی گەورە بەدەست بهێنێت بۆ تەندروستیت و مەترسی نەخۆشییەکانی دڵ کەم بکەیتەوە. هەروەها باشترکردنی ئاستی کۆلیسترۆڵ، باشترکردنی جۆریەتی خەو، کەمکردنەوەی ئازار و پەستانی خوێن و ئاستی دڵەڕاوکێ و خەمۆکی و فشاری دەروونی. توێژینەوەکان ئاماژه به زیادبوونی پەیوەندی نێوان لێخۆشبوون و تەندروستی جەستەیی و دەروونی دەکەن لەگەڵ تەمەن.
کێ بەهۆی کردار و وشەکانی کەسێکی دیکەوە ئازاری نەبینیووە؟ لەوانەیە دایک و باوک بەردەوام ڕەخنە لە تۆ بگرن کە گەورە دەبیت، هاوکارەکەت پڕۆژەکەتی تێکداوە یان هاوسەرەکەت پەیوەندییەکی دیکەی هەبووە و خیانەتی لێکردوویت. یان لەوانەیە ئەزموونێکی ئازاربەخشت هەبێت، وەک ئەوەی کە لە ڕووی جەستەیی یان هەستییەوە دەستدرێژیت کراوەتەسەر لەلایەن کەسێکی نزیکی خۆتەوە.
ئەم برینانە لەوانەیە هەستی بەردەوامی ڕق و کینە و تووڕەیی بەجێبهێڵن، هەندێک جار تەنانەت دەگاتە ڕق هەڵگرتن.
بەڵام ئەگەر تۆ ئەو ئازارە هەڵگریت، لەوانەیە ئەو کەسە بیت کە زۆرترین قوربانی دەدەیت. هەروەها بە لەخۆگرتنی لێبوردەیی، دەتوانیت ئاشتی و هیوا لەخۆبگریت. بیر لەوە بکەرەوە کە چۆن لێخۆشبوون دەتوانێت بەرەو ڕێگای تەندروستی جەستەیی و سۆزداری و ڕۆحیت ببات.
لێبوردەیی چییە؟
لێبوردن و لێخۆشبوون مانای جیاوازی هەیە بۆ خەڵکی جیاواز. بەڵام بە شێوەیەکی گشتی، بڕیارێکی بەمەبەست لەخۆ دەگرێت بۆ وازهێنان لە ڕق و کینە.
لێبوردەیی جۆرێک لە ئاشتی دەهێنێت کە ڕێگەت پێدەدات تەرکیز بکەیتە سەر خۆت و یارمەتیت دەدات بەردەوام بیت لە ژیان. ئازار دانت لەلایەن کەسێکەوە، بەتایبەتی کەسێک کە خۆشت دەوێت و متمانەی پێدەکەیت، لەوانەیە ببێتە هۆی توڕەیی و دڵتەنگی و سەرلێشێواوی. ئەگەر لەسەر ڕووداوە ئازاربەخشەکان یان بارودۆخەکان بژیت، ڕق و کینەی پڕ لە ناخۆشی دەتوانێت ڕەگ داکوتێت لە ژیانتدا. ئەگەر ڕێگە بە هەستە نەرێنییەکان بدەیت کە هەستە ئەرێنییەکان کۆ بکەنەوە، لەوانەیە خۆت بە تاڵی یان هەستی نادادپەروەری بخۆیتەوە. هەندێک کەس بە سروشتی لەوانی تر خۆشدەبن و چاوپۆشیان لێدەکەن. بەڵام تەنانەت ئەگەر ڕق و کینەیەکیش هەبێت، نزیکەی هەموو کەسێک دەتوانێت فێرببێت کە زیاتر لێبوردە بێت.
سوودەکانی لێبوردەیی لە کەسێک چین؟
وازهێنان لە ڕق و کینە دەتوانێت ڕێگا بۆ تەندروستی و ئارامی مێشک باشتر بکات. هەروەها ببێتە هۆی:
- پەیوەندییەکی تەندروستتر
- باشترکردنی باری دەروونی
- دڵەڕاوکێ و فشاری دەروونی کەمتر
- نیشانەکانی خەمۆکی کەم دەکاتەوە
- نزمکردنەوەی پەستانی خوێن
- سیستەمی بەرگری بەهێزدەکات
- باشترکردنی تەندروستی دڵ
- باشترکردنی خود
کاریگەرییەکانی هەڵگرتنی ڕق و کینە چییە؟
ئەگەر تۆ کێشەت هەیە لەوەی بتوانیت لێبوردەبیت دەکرێت تۆ ڕووبەڕووی ئەمانە ببیتەوە:
- تووڕەیی و تاڵی خستنە ناو پەیوەندی و ئەزموونە نوێیەکانەوە.
- ئەوەندە بە هەڵە داپۆشراوە کە ناتوانیت چێژ لە ئێستا وەرگرێت.
- خەمۆکی، توڕەیی یان نیگەرانی.
- لەگەڵ بیروباوەڕە ڕۆحییەکاندا ناکۆک بوون.
- لەدەستدانی پەیوەندییە بەنرخەکان و پەیوەندییە گرنگەکان لەگەڵ ئەوانی تر.
- کاریگەری خستنە سەر جەستە تووشبوونی کۆمەڵێک گرفتی تەندروستی.
چۆن داوای لێبوردن بکەم؟
دەتوانیت خۆت بەرەوپێشببەیت، باشتر و بوێرانەتر لە خەڵکی ببوریت، هەروەها ئەگەر خۆت هەڵەتکرد بوێرانە داوای لێبوردن و لێخۆشبوون لە بەرامبەرەکەت بکەیت. چەن خاڵێک هەن دەکرێت یارمەتیدەربن کە بریتین لە:
- زانینی بەهای لێخۆشبوون و چۆنیەتی باشترکردنی ژیان و کاریگەرییەکانی لەسەر دەروون و جەستە.
- دیاری بکە کە چی پێویستی بە چاکبوونەوە هەیە و دەتەوێت لە کێ ببوریت.
- بەشداری بکە لە گروپی پشتگیری یان سەردانی ڕاوێژکارێک بکە.
- هەستەکانت دەربارەی ئەو زیانانە بناسە کە بەرامبەرت کراوە، بزانە چۆن ئەو هەستانە کاریگەرییان لەسەر هەڵسوکەوتت هەیە و کار بکە بۆ ئازادکردنی خۆت لێیان.
- داوای لێبوردن هەڵبژێرە لەو کەسە بکە تۆی تووڕە کردووە.
- ئەو کۆنترۆڵ و دەسەڵاتە ئازاد بکە کە کەسەکە و بارودۆخەکە لە ژیانتدا هەیانبووە.
چی ڕوودەدات ئەگەر نەتوانم لە کەسێک ببورم؟
لێخۆشبوون لەوانەیە قورس بێت، بەتایبەتی ئەگەر ئەو کەسەی ئازارت دەدات دان بە هەڵەکەیدا نەنێت. ئەم ڕێگایانە تاقیبکەرە تا باشتر بتوانیت بە دڵێکی گەورەترەوە لە کەسەکان خۆشبیت:
- ڕاهێنانی هاوسۆزی: هەوڵبدە لە ڕوانگەی کەسێکی ترەوە بارودۆخەکە ببینیت. پرسیار لە خۆت بکە دەربارەی بارودۆخەکان کە لەوانەیە وای لە کەسەکەی تر کردبێت بەو شێوەیە ڕەفتار بکات. لەوانەیە بە هەمان شێوە کاردانەوەت هەبێت ئەگەر ڕووبەڕووی هەمان بارودۆخ بیتەوە.
- بیر لەو کاتانە بکە کە کەسی بەرامبەر لێت خۆش بووە.
- لە پەڕەیەکدا بینووسە، نوێژ بکە یان بیرکردنەوەی ڕێبەرایەتیکراو بەکاربهێنە. یان قسە لەگەڵ کەسێک بکە کە بە ژیر و میهرەبانی دەزانیت، وەک هاوڕێیەکی ڕۆحی، کەسێکی نزیک و خۆشەویست، یان کارمەندی چاودێری تەندروستی دەروونی.
- ئەوە بزانە کە لێخۆشبوون بریتییە لە پرۆسەیەک و پێویستە بەردەوامبیت لەسەری.
- تەنانەت ئازارە بچووکەکان لەوانەیە پێویستی بە دووبارەکردنەوە هەبێت و دووبارە ببنەوە.
