ناوه‌ڕۆك
ناساندن
دەریای ئێرلەندا (بە ئینگلیزی: Irish Sea)، تەنێکی ئاویی فراوانە کە دوورگەکانی ئێرلەندا و بەریتانیای مەزن لەیەکتر جیا دەکاتەوە. هەروەها ڕووبەری ڕووی دەریاکە 46,007 کیلۆمەتر دووجایە و قەبارەکەی 2,800 کیلۆمەتر سێجایە.
دوورگەی ئەنگلیسی لە باکووری وێڵز گەورەترین دوورگەیە لە دەریای ئێرلەندا و لە دوای ئەویش دوورگەی مان (Man) دێت.
هەروەها لە باکوورەوە سکۆتلەندا، لە ڕۆژهەڵاتەوە ئینگلتەرا، لە باشووری ڕۆژهەڵاتەوە وێڵز، و لە ڕۆژئاواوە ئێرلەندای باکوور و کۆماری ئێرلەندا کەوتوونەتە سەر لێوی دەریاکە.
گرنگی دەریاکە
دەریای ئێرلەندا گرنگییەکی بەرچاوی ئابووری هەیە بۆ بازرگانی ناوچەکە و کەشتیوانی و گواستنەوە، هەروەها ماسیگرتن و بەرهەمهێنانی وزە لە شێوەی وزەی با و وێستگەی ئەتۆمی. ساڵانە زیاتر لە 12 ملیۆن سەرنشین و 17 ملیۆن تەن کاڵای بازرگانی پێوەکراو لە نێوان بەریتانیا و ئێرلەندادا هاتوچۆی پێدەکرێت (17,000,000 تەنی ئەمەریکی؛ 19,000,000 تەنی ئینگلیزی).
تۆپۆگرافیا
دەریای ئێرلەندا لە هەردوو کۆتایی باکوور و باشوورییەوە دەگاتە باکووری ئەتڵەسی. لە باکوورەوە لە ڕێگەی کەناڵی باکوور کە لە نێوان سکۆتلەندا و ئێرلەندای باکوور و دەریای مالیندایە. لە کۆتایی باشووریشەوە لە ڕێگەی کەناڵی سەینت جۆرج لە نێوان ئێرلەندا و پێمبرۆکشایەر و دەریای سێلتیکەوە بە زەریای ئەتڵەسیەوە بەستراوەتەوە. هەروەها لە بەشی ڕۆژئاوا بۆ ڕۆژهەڵاتی دەریاکە لە کەناڵێکی قووڵتر پێکهاتووە کە درێژییەکەی نزیکەی 300 کیلۆمەترە و پانییەکەی 30 بۆ 50 مەترە. قووڵی کەناڵی ڕۆژئاوا لە نێوان 80 مەتر تا 275 مەتردا دەگۆڕێت.
مێژووی دەریاکه
دەریای ئێرلەندا لە سەردەمی نیوجیندا دروست بووە و چەندین دەسەڵاتدار هەوڵی داگیرکردنی ناوچەکەیان داوە و بە دەریاکەدا پەڕیونەتەوە، لەوانەش چەند پەلامارێکی وڵاتی بەریتانیا، داگیرکاریی نۆرمەدییەکان بۆ سەر ئێرلەندا بە چەند قۆناغێک کە لە کۆتایی سەدەی 12 ڕوویدا، و تیۆدۆرەکان لە ساڵی 1529دا.
چەند ڕاستییەک دەربارەی دەریاکە
- دەریای ئێرلەندا لە سەرەتادا دەریاچەیەکی ئاوی سازگار و درێژ بوو.
- لەماوەی جەنگی جیهانیی یەکەمدا و کاتێک ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا هاتە ناو جەنگی ساڵی 1917ـەوە دەریاکە بە (U-Boat Alley) ناسرا.
- هەروەها دەریای ئێرلەندا وەکوو دەریای مان، دەریای مانکس و دەریای سێلتیک ناسراوە.
- لەڕووی ئابوورییەوە، بەهای ئەم دەریایە ساڵانە نزیکەی شەش بیلیۆن پاوەندە.
- هەموو هاوینێک کیسەڵە پێستە پشتەکان سەردانی دەریاکە دەکەن.
- لە دەریای ئێرلەندا 17 سەکۆی هەڵکەندنی نەوت و گاز هەیە.
- لە ئێستادا 742 تۆڕبینی هەوایی لە دەریاکەدا یان لە کاردان یان لە قۆناغی دروستکردندان.
